حال به بررسی علمکرد این وزراتخانه در دوران های بعد از انقلاب  می پردازیم.

دوران سازندگی:

سید محمد خاتمی نزدیک به 10 سال وزیر ارشاد بود. بدین صورت که میر حسین موسوی در کابینه دوم خود نیز نام او را برای تصدی وزارت ارشاد به مجلس معرفی کرد و وقتی کار دولت موسوی پایان یافت، هاشمی رفسنجانی در راس دولت قرار گرفت و این بار در مقام رئیس جمهور، یار دیرینه خود را در مقام وزارت ابقا کرد.

(این پاراگراف از حیث اینکه عنوان مطلب یعنی دوران سازندگی 8 سال بوده ایراد دارد. واضحتر بگویید خاتمی که از زمان میرحسین ...)

- در دوره وزارت آقای خاتمی بر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وضعیتی به وجود آمده بود که وقتی در سال 70 «محمد تقی بانکی» اولین شماره ماهنامه «نگاه نو» را منتشر ساخت، در ستون سرمقاله آن نوشت: «امروز نوشته های روزنامه نگاران مانند آبی است که سال ها پشت سدی بلند جمع شده و ناگهان چون سیل بر بستر رودخانه ای خشک رها شده است. در آستانه میدان فراخ آزادی هستیم». کار به جایی رسیده بود که نشریه ضد انقلابی «جنگ» چاپ لس آنجلس از این میدان فراخ دهان تعجب گشوده بود: «در ایران مجلاتی منتشر می شوند بسیار پرمحتوا که دست به مبارزه و مقاومت فرهنگی زده اند. حرف هایی می نویسند که ما در این سوی اقیانوس جرأتش را نداریم».

- در همین عصر بود که مقام معظم رهبری  حضرت آیت الله خامنه ای برای نخستین بار از مسئله «تهاجم فرهنگی» سخن به میان آورده و هشدار دادند: «در حال حاضر، یک جبهه بندی عظیم فرهنگی که با سیاست و صنعت و پول و انواع و اقسام پشتوانه ها همراه است، مثل سیلی راه افتاده، تا با ما بجنگد. جنگ هم جنگ نظامی نیست، بسیج عمومی هم در آن جا هیچ تأثیری ندارد. آثارش هم به گونه ای [است] که تا به خود بیائیم گرفتار شده¬ایم. مثل‌ یک‌ بمب‌ شیمیایی‌ نامحسوس‌ و بدون‌ سروصدا عمل‌ می‌کند. فرض‌ کنید در محوطه‌ای‌ یک‌ بمب‌ شیمیایی‌ بیفتد که‌ احدی‌ نفهمد که‌ این‌ بمب‌ در آن‌جا افتاد؛ ولی‌ پس‌ از هفت‌، هشت‌ ساعت‌ ببینند صورت ها و دست¬های‌ همه‌ تاول‌ زده‌ است».

- در جشنواره فیلم فجر سال 1369، فیلم هایی با مضامین و صحنه های مبتذل اکران شد و حتی به یک هنرپیشه زن ترک که در کشور لائیک خود به فساد و فحشا معروف بود، جایزه سیمرغ بلورین اعطا شد تا سرانجام داد اعتراض روحانیت نیز درآید. آیت الله «احمد جنتی» در یکی از خطبه های نماز جمعه اسفندماه 69 شهر مقدس قم باب انتقاد از خاتمی را گشود و گفت: «حرکت خزنده ای به نام هنر در بعضی جشنواره های مبتذل و مجلات توسط افرادی طاغوتی که منزوی شده بودند، به راه افتاده است و کسانی که در رژیم گذشته فعال بودند، امروز دارند در صحنه حاضر می¬شوند. این حرکت با به تمسخر گرفتن و تحقیر خانواده شهدا، حزب الله، بسیج، پاسدار و ارزش های انقلابی قصد دارد به انقلاب ضربه بزند و هنرمندان متعهد باید با آن مقابله کنند».  به دنبال انتشار سخنان آیت الله جنتی در کیهان، خاتمی در پاسخ به این انتقادات سکوت نکرد و در جوابیه ای که به روزنامه مذکور ارسال کرد، آیت الله جنتی و دیگر منتقدانش را با زشت ترین الفاظ به «ارتجاع»، «نادانی»، «کم دانی»، «ناآگاهی»، «کم توانی» و «تحمیل سلیقه های یک جریان بر کل جامعه فرهنگی کشور» متهم کرد و در عوض، کسانی که انتقاد آیت الله جنتی را برانگیخته بودند، «جوانان متعهد و انقلابی» خواند.

- واکنش رسانه های ضدانقلاب به استعفای خاتمی واقعا جای تعجب داشت و مصداق بلند شدن «ناله شیطان» بود. بی بی سی از آنچه «اصلاح در درون رژیم جمهوری اسلامی در مسائل فرهنگی»  خواند، ناامید شد، هفته نامه آبزرور منتقدان خاتمی را «تندروها»یی خواند که به نظرات «لیبرالی» وی حمله می کردند ، و رادیو اسرائیل نیز استعفای خاتمی را اینگونه توصیف کرد: «وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی در استعفانامه خود هشدارهای تندی نسبت به خطر تحجر و واپس گرایی و خشک مقدس بودن برای آینده فرهنگ و هنر ایران داده است».

دوران اصلاحات:

با پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات دوم خرداد 76 ، عطاءالله مهاجرانی را به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب کرد. وی کسی بود که بیشترین قرابت فکری را با خاتمی درباره مباحث فرهنگی داشت.

برای قضاوت در مورد عملکرد وی، بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضاى شوراى عالى انقلاب فرهنگى در تاریخ 1378/09/23کافیست. این بیانات که سال ها بعد توسط دفتر حفظ و نشر آثار معظم له منتشر شد، بیانگر اوج نارضایتی رهبری از عملکرد مهاجرانی است. ایشان در آن دیدار با لحنی گلایه آمیز می فرمایند:

« من از وزارت ارشاد توقّع دارم. البته آقاى «مهاجرانى» - ظاهراً - نیستند و خودشان را راحت کردند از این‌که بیایند و حرفهاى ما را بشنوند! به‌هرحال، فرق نمى‌کند؛ چه ایشان باشند، چه نباشند، من اعتراضم این است - این اعتراض را بارها هم گفته‌ام، الان هم در جمع شما مى‌گویم - وزارت ارشاد در این دو سالى که ایشان در رأس این کار هستند، هیچ کار اسلامى به‌عنوان اسلامى ارائه نداد! این اوّلین اعتراض من است. من سؤالم این است که وزارت ارشاد، چند کتاب براى تقویت تفکّر اسلامى به‌وجود آورده، چند تا فیلم براى تقویت مبانى فکرى اسلامى و انقلابى ساخته و چند تئاتر مناسب داشته است؟ الان مرتّب در این سالنهاى وابسته به وزارت ارشاد، نمایش و تئاترهایى اجرا مى‌شود؛ بعضیهایش صددرصد ضدّ دین و ضدّ انقلاب است! کسانى رفتند، دیدند و آمدند به من گزارش دادند. خوب؛ حالا اگر در کنار دو، سه نمونه تئاتر از این گونه نمونه‌ها، پنج شش نمونه هم به ما نشان مى‌دادند که ما این تئاتر را به‌وجود آوردیم، یا این فیلم را اجرا کردیم که مبلّغ اسلام است، من هیچ اعتراضى نمى‌کردم. مى‌گفتم بالاخره: «خلطوا عملاً صالحا و آخر سیّئا، عسى اللَّه ان یتوب علیهم»(3)! اما این طور نیست؛ هرچه هست، از آن طرف است! این اعتراض من است. من از رفتار وزارت ارشاد، راضى نیستم.»

بعد از استعفای مهاجرانی و روی کار آمدن احمد مسجد جامعی وی با مدیریتی انفعالی بر وزارتخانه سیاست تسامح و تساهل  که توسط خاتمی در این وزارخاته پی ریزی شده بود را ادامه داد.

دوران عدالت گرایی:

اینطور نقل شده که  وقتی محمدحسین صفارهرندی در سال84 و در دولت نهم در راس این وزارتخانه قرار گرفت رهبر انقلاب  با لحنی تلخ به وی فرمودند :« شما فرش نجسی را تحویل گرفتید و روی همان نشستید. پس وزیر فرهنگ-هر که هست-باید ابتدا عین نجاست را برطرف کند و سپس فرش را آب بکشد و پاک کند .»

این  تعبیر عجیب رهبر معظم انقلاب بیانگر خون دلی است که ایشان از وزارت ارشاد دردوران اصلاحات خورده اند.

در دوران احمدی نژاد هرچند جلوی تولید بسیاری از آثار ضد انقلابی و ضد دینی گرفته شد و دود کمتری از وزارتخانه خارج شد. اما هنوز گاهی اوقات اتفاقاتی در این وزارتخانه می افتاد که از وجود زخمی کهنه در این نهاد فرهنگی حکایت می کرد. اختلافات رئیس جمهور وقت با وزرای ارشاد ، اقدامات حلقه انحرافی و جنجال هایی که گاه با اقدامات شمقدری در معاونت سینمایی  همچون فرستادن فیلم "جدایی نادر از سیمین" به اسکار و حواشی که هنگام دریافت این جایزه  بوجود آمد و همچنین دادن سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل زن در جشنواره ای که به اسم انقلاب اسلامی است به پگاه آهنگرانی  که از بازداشتی های فتنه 88 بود از جمله این موارد است. در این دوران وزارت ارشاد در حد و اندازه ای نبود که در تراز انقلاب اسلامی باشد.

دولت یازدهم:

با روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رئیس دولت یازدهم و شعارهای تبلیغانی وی هنگام انتخابات مبنی بر سپردن فرهنگ به انجمن های صنفی که زاویه فکری آنها با مبانی انقلاب اسلامی مشخص بود، نگرانی دیگری در دل دلسوزان انقلاب بوجود آمد که نکند بار دیگر وزارت ارشاد مجری سیاست های ضد دینی و لیبرالی شود.

با رای اعتماد مجلس شورای اسلامی به علی جنتی به عنوان وزیر ارشاد ،وی عهده دار این وزارتخانه پرحاشیه شد. وی در همان ماه اول دوران وزارت خود در اظهارنظری عجیب گفت: «امیدوارم بتوانم در وزارت ارشاد ادامه دهنده راهی باشم که سیدمحمد خاتمی آغاز کرد!»

حال اظهارات و اقدامات وزیر ارشاد در این مدت کوتاه شش ماه که از عمر دولت یازدهم میگذرد را یاد آور می شویم:

1-در همان روزهای ابتدایی سرکار آمدن دولت یازدهم بود که وزیر فرهنگ و ارشاد نشستهایی با اهالی فرهنگ و هنر برگزار کرد. در این نشستها بعضا افردی حضور پیدا میکردند که پس ازگذشت 4 سال از فتنه 88 و با توجه به رسوا شدن فتنه گران هنوز بر مواضع ضد نظام استوارند و از فتنه و فتنه گران حمایت قاطع می کنند. فتنه ای که آتش آن با حماسه ی 9 دی مردم ایران خاموش شد.

2- همان روزهای آغازین دولت بود که فیلم "گذشته" از طرف وزارت ارشاد به عنوان نماینده ی ایران در جشنواره اسکار انتخاب شد. در شرایطی این فیلم به عنوان فیلم ایرانی شناخته شد که نه بویی از فرهنگ ایرانی اسلامی داشت و نه زبانی فارسی!

وزیر ارشاد که طبق اظهارات خود "گذشته" را ندیده است ، این فیلم را به عنوان نماینده ایران معرفی می کند و جالب آنجاست که فرانسه در چند جشنواره آن را نماینده خود معرفی کرده است!

3- اظهارات روزهای ابتدایی وزیر فرهنگ و ارشاد به همین جا ختم نشد، اظهارنظر وزیر درباره ممیزی کتاب و حذف ممیزی قبل چاپ نیز که موجبات خوشحالی جریان روشنفکرنما را فراهم کرد موجب دل آزردگی دلسوزان عرصه فرهنگ شد؛ این نوع اظهارات از دسته همان اظهارنظرهایی ست که بوی آزادی به معنای لیبرالی را می داد. آیا وزارت فرهنگ قرار است شرایط را برای انتشار کتاب هایی خلاف مبانی اسلامی مهیا کند؟ آیا قرار است بی بندوباری و هتاکی قلم دوران اصلاحات باز گردد؟

سیاست تسامح و تساهل که یادگار شوم وزارت ارشاد در دوران خاتمی و مهاجرانی بود توسط علی جنتی در وزارت ارشاد زنده شد.

کتاب ها و رمان های "نشر چشمه" که سراسر از بی عفتی و از روابط باز جنسی  حکایت میکند و از آوردن برخی جملات این رمان ها شرم داریم  مجوز چاپ گرفت .رمان هایی که در دولت نهم و دهم اجازه چاپ به آنها داده نشده بود.

4-اقدام تاسف بار دیگر وزارت فرهنگ که موجبات شادی دشمنان جبهه جهانی انقلاب اسلامی را فراهم کرد؛ تعطیلی نمایشگاه ها و بالخصوص جشنواره ی ضد صهیونیستی «افق نو» بود که باعث شد دشمنان از آن به عنوان "عقب نشینی استراتژیک از موضع ضد صهیونیستی دولت یازدهم" یاد کنند و خوشحالی و شادی خود را از این اقدام اعلام کردند. اما این اقدام که به دستور وزارت خارجه که نشاءت گرفته از عدم توجه و همچنین عدم هماهنگی لازم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام پذیرفت؛ دلسردی فعالین فرهنگی ضد صهیونیستی را بوجود آورد که وزیر فرهنگ بایستی پاسخگوی آن باشد!

همچنین اقدام دیگری که سبب تعجب فعالان عرصه ی رسانه های دیجیتال شد تعطیلی نمایشگاه رسانه های دیجیتال و نمایشگاه مطبوعات بود که به بهانه  کمبود بودجه و عدم هماهنگی  لغو و برگزار نشد.

5- آقای جنتی وزیرفرهنگ دولت یازدهم تک خوانی زنان را حلال اعلام می کند و در مصاحبه ای می گوید:«اجماعی در بین مراجع درباره حرمت تک‌خوانی خانم‌ها وجود ندارد؛ از این رو، اگر مفسده‌انگیز نباشد اشکال ندارد.» جای سوال دارد که وزیر ارشادی که خود تحصیلات حوزوی دارد به همین سادگی و با استدلال هایی بچه گانه و به دور از عقلانیت و تدبیر این نوع اظهارات منافی با فرهنگ اسلامی ایرانی را انجام میدهد. آیا این مسئله آن قدر برای جامعه و فرهنگ ما مسئله مهمی و غیرقابل حلی شده است که این طور باید درباب آن اظهار نظر کرد؟ کما اینکه صدای مراجع عظام تقلید نیز از این گفتار انحرافی همچون ما دانشجویان انقلابی برخاسته است.

این موضع گیرهای از جنس روشنفکری غرب زده وسکولار به این جا ختم نشد و ایشان درباره ی تعطیلی روزنامه ی بهار این گونه نظرخود را بیان می کند:« من از اینکه روزنامه بهار متوقف شد متأسف شدم» این اظهار نظرها این سوال را پیش می آوردکه مگر غیر از این است که روزنامه ی بهار در روز عید بزرگ شیعیان به مولی متقیان علی (ع) توهین می شود و وزیر فرهنگ جمهوری اسلامی ایران که شیعیان جهان چشم امیدشان به این کشور است، اینگونه از این اقدام روزنامه ی بهار دفاع می کند.

6- وزیر فرهنگ و ارشاد نیز به عنوان یکی از اعضای کمیته ی تعیین مصادیق مجرمانه رایانه ای در اظهارات خود نظر خود را نسبت به فیلترینگ فیسبوک اینگونه می گوید:«فیس‌بوک یک شبکه اجتماعی است و به نظرم از مصادیق مجرمانه به شمار نمی‌رود و کسانی که در آن هستند ارتباطات سالم و درستی دارند. بنده در فیس‌بوک حضور دارم». آیا این اظهارات نسبت به بنگاه جاسوسی که از آتش باران فتنه 88 بود و طبق آمارهای رسمی همانند سایر تکنولوژی های نوین در صدر آمار عواملی که سبب رشد طلاق در کشور شده است، مناسب است؟

7-یکی  دیگر از  اقدامات وزرات ارشاد که خبرساز شد، هزینه 100 میلیونی مراسم تدفین دو تن از خواننده های ضد انقلاب و لس آنجلسی آنهم در قطعه هنرمندان بهشت زهرا(سلام الله علیها) بود. خواننده هایی که به عنوان گروه "سگ زرد" شناخته می شدند. این اقدام وزارت در حالی انجام شد که جشنواره ها و نمایشگاه های مختلفی به بهانه ی نداشتن منابع مالی تعطیل شدند. ولی به همین سادگی برای عده ای ضد دین و ضد انقلاب از بودجه بیت المال هزینه می شود.

8.  اقدامات  دیگر وزارت ارشاد توقیف هفته نامه "یالثارات" و تذکر به روزنامه "وطن امروز" و هفته نامه "9 دی بود" که ساعتی بعد از دریافت کارت زرد وزیر ارشاد از مجلس به صورت گرفت. وزیری از توقیف  "روزنامه بهار" که به امیرالمونین(ع) توهین کرده بود ابراز تاسف نموده بود ! ، این بار تاب انتقاد از دولت را نداشت و با فشار وی نشریات فوق توقیف و تذکر گرفتند.

9. آخرین اقدام وزارت ارشاد برگزاری سی ودومین جشنواره فیلم فجر است. در این جشنواره کسانی پشت تریبون قرار گرفتند و از بازیگرانی حمایت کردند که فیلم ضد ایرانی بازی میکنند  و یا به دلیل بازی در فیلم های مبتذل قبل از انقلاب ، در همان سال های اول انقلاب از کشور گریخته بودند. وقتی می شود با پول نظام و با نان انقلاب جشن گرفت و تمام آرمانهایش را زیر سوأال برد،دیگر چرا هالیوود را به زحمت بیندازیم؟ سالی یکی دوتا "آرگو" هم بسازیم بد نیست!

بطور کلی و با ناراحتی باید گفت وزارت ارشاد تا حد زیادی تحت تاثیر افکار روسای جمهور در ایران بوده است عملکرد این وزارتخانه نشان میدهد همانطور که اول این مرقومه آوردیم ،انقلاب به این وزارتخانه نرسیده است.