به گزارش شبکه خبری هزاره سوم، «ملاک ما در مورد موسیقی و فیلم دیدگاه‌های رهبری است» « در حوزه موسیقی همه موازین اخلاق و شرعی رعایت شده است» « ملاک و معیار ما مقام معظم رهبری» اینها فقط بخشی از سخنان علی جنتی وزیر پرحاشیه دولت یازدهم در دفاع از عملکرد خود و وزارت فرهنگ و ارشاد می باشد که این روزها از رسانه ها منتشر می گردد.
اما ماجرا چه بود؟
در روزهای گذشته چهار مرجع تقلید و برخی از علما و چهره های مذهبی نسبت به هنجارشکنی ها و عدم رعایت موازین شرعی در وزارت ارشاد تذکرات شدیدی را خطاب به علی جنتی ایراد داشته بودند که این سخنان در آستانه سفر دکتر روحانی به قم برای وزیر فرهنگ و ارشاد بسیار سنگین تمام شد.
اعتراض گسترده مراجع به سیاست های فرهنگی دولت در اعطای مجوز به خوانندگی زنان و انتشار آلبوم موسیقی زنان با واکنش تند وزارت ارشاد مواجه شد و علی جنتی در سخنانی نسنجیده اطللاعات غلط علما و مراجع تقلید را موجب اعتراض های اخیر به فعالیت های وزارت خانه اش دانست و بیان داشت: در چند روز گذشته عده‌ای با اطلاع‌رسانی نامناسب به مراجع، علما، ائمه جمعه و نمایندگان مجلس، اطلاعات غلطی می‌دهند که وزارت ارشاد مجوز تک‌خوانی برای خانم‌ها صادر می‌کند و این موضوع صحت ندارد.
دست پاچگی وزارت ارشاد برای توجیه اتفاقات اخیر آنقدر مشهود است که از روز گذشته تاکنون سخنگوی این وزارت خانه، مرکز روابط عمومی وزارت ارشاد و خود وزیر در اطلاعیه ها و سخنرانی های مختلفی ضمن حمله به رسانه های منتقد و دروغگو، خرابکار و معارض خواندن این رسانه ها به دفاع از عملکرد علی جنتی پرداخته اند.
چرا رهبری، مراجع و متدینین نگران اند؟
عده ای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی علی جنتی را همان وزارت ارشاد مسجد جامعی می دانند اما با ظاهری متفاوت، شاید هم این نظر چندان بیراه نیست؛ جنتی برای حضور یکباره اش در عرصه فرهنگی و با توجه به این که امیدوار بود ادامه دهنده راه محمد خاتمی باشد، نیاز به چینش یاران آزمون پس داده ای داشت و به همین دلیل صبغه وزیر اسبق ارشاد را از خود به نمایش گذاشت در حدی که شخص مسجدجامعی به عنوان یکی از اعضای هیات امنای خانه کتاب نیز منصوب شد.
ولی انتصاب‌های وزیر ارشاد از همان اوایل حساسیت‌هایی را ایجاد کرده بود؛ گوش‌ها وقتی تیز شد که خبر رسید یکی از محکومان اعتراف کرده فتنه ۸۸ که در دوران معاونت سیاسی جنتی در وزارت کشور، مشاور او بوده، در طبقه چهارم وزارت ارشاد مستقر شده و نقش فیلتر اصلی برای گزینش همه مدیران این وزارتخانه را ایفا می‌کند. خبر تکذیب شد اما خیلی‌ها اعتقاد داشتند که نباید خیلی این تکذیب‌های رسانه‌ای را جدی گرفت چون ظاهراً آن شخص کارش را حسابی جدی گرفته است.
با آغاز به کار دولت جدید، موج درو کردن مدیران سابق به پا خاسته بود، در عرصه فرهنگی نیز یکی از نهادهایی که اهالی کتاب منتظر ابقا یا برکناری مسئول آن بودند، نهادهای کتابخانه های عمومی کشور، بود. صحبت های در گوشی حاکی از آن بود که بزرگان نظام به منصور واعظی، دبیرکل این نهاد در دوره احمدی نژاد اعتماد دارند و خواهان ابقای وی در این سمت هستند چند ماهی از روی کار آمدن دولت جدید نیز گذشته بود و خبری از تعیین دبیرکل جدید نبود تا این که بعد از ظهر دوشنبه 21 بهمن ماه سال 92، یک روز پیش از تعطیلی ملی 22 بهمن، «محمدحسین ملک احمدی» که در دوره احمد مسجد جامعی مسئول این نهاد بود بار دیگر بر این مسند تکیه زند.
این انتصاب هم با انتقادات زیادی همراه شد، شایعه شده بود در دوران فعالیت ملک‌احمدی در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که خرید کتاب از ناشران و اکثر کارهای دیگر نهاد به بهانه‌ی کمبود بودجه متوقف شده بود، تنها یک مورد کتاب به ناشران سفارش داده شده است: پانصد دوره از مجموعه‌ی ۱۶ جلدی خاطرات هاشمی به نشر معارف (قیمت هر دوره ۴۰۰ هزار تومان)
باز هم اخبار مختلف در خصوص نارضایتی هایی از این اقدام جنتی به صورت در گوشی بدون این که روی خروجی رسانه ها قرار گیرد در میان اهالی خبر شنیده می شد تا این که خرداد ماه سال 93 عمر مدیریت کوتاه مدت ملک احمدی در وزارت ارشاد دولت یازدهم به سر آمد و «علیرضا مختارپور قهرودی»، مدیر انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب، عهده دار سمت دبیرکلی هیات امنای این نهاد مهم فرهنگی کشور شد.
«مرتضی کاظمی» معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوران مهاجرانی و مسجدجامعی که در ماجرای تحصن نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم تهدید به استعفا کرده بود، مشاور اقتصادی علی جنتی شد که البته گاهی از او به عنوان مرد پشت پرده و تاثیرگذار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز یاد می شود.
«علی مرادخانی» هم که از زمان وزارت خاتمی تا دوره دوم اصلاحات مدیر مرکز موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود در دوره جنتی به سمت معاونت هنری وزارت ارشاد منصوب شد.
البته انتصاب های دیگر جنتی نیز حاشیه هایی داشت، مانند منصوب کردن حجت الاسلام محمدرضا حشمتی، به عنوان معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که به دلیل برخی حاشیه و شایعات در خصوص عملکرد وی در فتنه سال 88 مورد انتقاداتی واقع شد.
منصوبان رده های پایین تر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نظیر داود دشتبانی و کامبیز نوروزی که به دلیل فعالیت و یا محکومیت آنها در فتنه 88 مورد انتقاد رسانه ها قرار گرفتند و پس از تکذیب ها و مقاومت های همیشگی وزارت ارشاد، مجبور به کناره گیری از سمت خود شدند.
انتصاب محمدرضا اسدزاده، به عنوان سردبیر خبرگزاری کتاب(ایبنا) وابسته به معاونت فرهنگی ارشاد نیز با انتقادات فراوانی مواجه شد که این ماجرا تا کنون نیز ادامه دارد؛ وی در کتاب خود به نام «من این نسل»، جملات تندی نسبت به نهادهای انقلابی و مقامات عالیرتبه نظام به میان آورده بود که همین زمینه ساز گلایه شدید اهالی رسانه از میدان دادن ارشاد به چنین فردی شد.
آزادی بیان آری، آزادی پس از بیان...؟
یکی از محورهایی که دولت تدبیر و امدی همواره بر آن تاکید داشت، حمایت از آزادی بیان رسانه ها بود که علی جنتی نیز در مصاحبه اش با الجزیره انگلیسی به آن اشاره کرد. وی گفته بود:
تلاش ما در حوزه وزارت فرهنگ این است که هیچ روزنامه ای توقیف نشود و هنرمندان به راحتی فیلم های خود را بسازند و کارهای هنری خودشان را انجام بدهند. منتهی بخشی از این فعالیت ها خارج از حوزه اجرایی است. احیانا ممکن است در برخی موارد قوه قضاییه و برخی از دادگاهها دخالت بکنند که این خارج از اختیار ماست. ولی دولت تلاش می کند که آزادی را کاملا برای مطبوعات و انتشار کتاب و سایر فعالیت های فرهنگی باز بکند.
اما آن چه که در عمل از سوی دولت دیده می شد خلاف این گفته را اثبات می کرد، تا حدی که حتی عده ای از همسویان دولت یازدهم نیز از کمتر بودن آزادی بیان در این دولت نسبت به دولت سابق گفتند.15 همین مساله در خصوص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز صادق بود، عده ای معتقدند که علی جنتی و وزارتخانه اش تحمل نقد را ندارند، وی که سخن از آزادی بیان به میان آورده بود و توقیف ها را متوجه دستگاه قضایی دانست در مواجهه هایی که با رسانه ها و منتقدین داشت گاهی کاسه صبرش لبریز می شد.
شاید ماجرای معروف مستند «من روحانی هستم»، را بتوان بزرگترین نمونه برای تامل یا تایید مدعای فوق بدانیم، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در روزهایی که دختران سازنده این مستند زیر آماج حملات دولتی ها و رسانه های حامی دولت تدبیر و امید واقع شده بودند، در مصاحبه ای سخنی تاریخی بر زبان آورد، او در حاشیه افتتاحیه خانه فرهنگ ایثار و مقاومت در نمایشگاه کتاب در جمع خبرنگاران حاضر شد، خبرگزاری فارس این گونه روایت می کند: وزیر ارشاد درباره مستند «من روحانی هستم» و اینکه دستور پیگیری این مستند را داده‌اید اما دو دانشجو آن را ساخته‌اند نظر شما چیست گفت: هیچ کس مانع نقد نیست هر کس نقدی داشته باشد می‌تواند ارائه کند و هیچ کس مانعش نمی‌شود. همه کتاب‌هایی که در کشور ما منتشر می‌شود چه کسانی که موافق دولت باشند و چه مخالفان نسبت به برخی از سیاست‌های دولت حتی اگر معترض هم باشند کتابشان چاپ می‌شود.
جنتی یادآوری کرد: من به همه دوستان و همکارانمان توصیه کردم که از این جهت هیچ منعی نداریم و من این هم نمی‌بینیم اما ممکن است کسی نقدی داشته باشد و دیگران هم پاسخش را می‌دهند، نکته مهم که خود آقای رئیس جمهور هم به آن تأکید کرده‌اند اینکه ما در پوشش نقد به اتهام‌های ناروا، تخریب و توهین بپردازیم این قابل قبول نیست اما خوشبختانه در حوزه کتاب چیزی به این عنوان نداریم ولی به هر حال به صورت سی‌دی مواردی را مطرح کردند و متأسفانه در مجامع عمومی عرضه شده است روی اینترنت قرار دادند تا هر کسی که می‌خواهد آن را دیده و استفاده کنند اما بسیاری از آنها اتهامات نارواست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توضیح داد: این اتهامات نارواست آن هم به شخصیت بارز و برجسته‌ای مثل دکتر روحانی که سابقه ایشان در انقلاب از سال 1340 تا به امروز کاملاً روشن و شفاف است و در همه صحنه‌های انقلاب و قبل از آن حضور فعال داشتند حتی در صحنه‌های دفاع مقدس ایشان نقشی بسیار مؤثر داشتند. این اتهامات بسیار نارواست و طبیعتاً باید دستگاه قضایی به عنوان دستگاه مسئول در این زمینه با کسانی که این اتهامات را زده‌اند برخورد کند
وی در پاسخ به این سؤال که آیا خودتان این مستند را دیده‌اید گفت: من فیلم را ندیدم اما پیرامون این مستند مطالبی را خوانده‌ام .
ارزش خبری «شگفتی» این اظهار نظر به قدری بالا بود که حتی بخش خبری «صرفا جهت اطلاع» هم در یکی از آیتم های خود به آن پرداخت و از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از این بابت انتقاد کرد.
مورد دیگری که علی جنتی شخصا علیه یک رسانه منتقد اظهار نظر کرد، مربوط به به هفته نامه «یالثارات» بود که مدتی به علت شکایت دولت در توقیف به سر می برد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با خبرگزاری دولتی ایرنا، درباره این نشریه منتقد عملکرد دولت یازدهم گفت: «این هفته‌نامه به دلیل نشر اکاذیب، توهین آشکار و استفاده از ادبیات لمپنیسم در شأن جمهوری اسلامی ایران نیست.»
علی جنتی افزود:
«آنچه که در چند شماره اخیر این نشریه بررسی کردیم، مشحون از نشر اکاذیب، توهین‌های بسیار بارز به رئیس‌جمهور، اعضای دولت و مقامات کشور است. در این نشریه نوعی لمپنیسم در به‌کارگیری کلمات و ادبیاتی در سطح بسیار سخیف و زشت مشاهده می‌شود.»
او با یادآوری اینکه مجموعه عواملی بوده است که موجب توقیف نشریه یالثارات شد، تصریح کرد:
«اگر هیات نظارت می‌خواست با این نشریه برخورد کند باید لغو پروانه می‌شد؛ سوابق یک‌سال گذشته این نشریه تاکنون نشان می‌دهد هیات نظارت بارها به دنبال توقیف آن بوده، اما به دلیل نام بسیار زیبایی که این هفته‌نامه یدک می‌کشد شاید ملاحظاتی داشته است، ولی هر که این هفته‌نامه را بخواند، می‌تواند عادلانه قضاوت کند که این هفته‌نامه درشأن جمهوری اسلامی نیست. »
برخوردها و تذکرات پی در پی به رسانه های منتقد دولت نظیر هفته نامه 9 دی و روزنامه وطن امروز هم از جمله مواردی است که منتقدین آن را نمونه های نبود سعه صدر در دولت یازدهم می دانند.
البته جدای از این نمونه های علنی و اعلامی شنیده های دیگری نیز از درون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گوش می رسد. روزنامه آرمان در گزارشی با تیتر «منتظر افشاگری علی جنتی باشید»، ضمن تهدید منتقدان وزارت ارشاد از قول «یک منبع آگاه»، خبر از جمع آوری اسناد و مدارک علیه منتقدین داد و نوشت: «زمانی که از این منبع آگاه سوال شد چه زمانی قرار است جنتی افشاگری کند؟ گفت: «اکنون در مرحله جمع‌آوری اطلاعات و مدارک برای اعلام مستند این موضوع هستند و به محض آماده شدن با مردم در میان گذاشته خواهد شد.»
نمایشگاه کتاب، آوردگاه سخت
اردیبهشت ماه امسال، موعد برگزاری اولین نمایشگاه کتاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی علی جنتی بود، در حین برگزاری این نمایشگاه، انتقادات مختلفی به آن وارد کردند همگان منتظر بازدید رهبر معظم انقلاب از این نمایشگاه و نظر ایشان در مورد آن بودند اما این اتفاق رخ نداد، حجت الاسلام محمدی گلپایگانی خبر از عدم حضور آیت الله خامنه ای در این دوره نمایشگاه کتاب داد.19
برخی عدم بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه کتاب را حامل پیام نارضایتی ایشان از عملکرد وزارت ارشاد دانستند زیرا رویه رهبری نشان می داد که بازدید از نمایشگاه کتاب یکی از رویه های ثابت آیت الله خامنه ای در دوران رهبری خود بوده است و هر بار که در این رویداد فرهنگی حضور نیافته اند باید آن را دارای پیامی خاص دانست.
رجانیوز در یادداشتی به قلم محمد سرشار، در این زمینه نوشت:
آیت الله خامنه ای در سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳ از پنج دوره نمایشگاه کتاب تهران دیدن نکردند که علت این عدم حضور، اعتراض ایشان به رویکرد فرهنگی دولت سید محمد خاتمی بود.
"رویایی" کابوس ناک
اسفند ماه سال گذشته بود که پیش از برگزاری هشتمین جشنواره شعر فجر، خبری رسانه ها را تکان داد. علی آبان، سخنگوی این جشنواره خبر از حضور یک شاعر ضدانقلاب به عنوان شاعر مدعو در آن داد.
این مساله با انتقادات شدید رسانه های مدافع انقلاب مواجه شد، آنها نسبت به این اقدام وزارت ارشاد انتقاد جدی داشتند؛ دامنه این انتقادات به حدی گسترده شد که خبرنگاران در این خصوص از علی جنتی نیز سوال کردند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه گفته می‌شود از یدالله رویایی (شاعر) برای حضور در ایران دعوت شده است، گفت:
وی در خارج از کشور است و از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دعوتی از وی صورت نگرفته است.
اما جنتی چیزی را تکذیب می کرد که واقع شده بود، سخنگوی وزارت ارشاد در گفتگویی دیگر، در خصوص یدالله رویایی بیان داشت:
«ما کمیته‌ای به نام کمیته بین‌الملل داریم که اعضای آن در اتاق فکر هم عضو هستند. نکته‌ای که اعضای این کمیته به بنده به عنوان سخنگو اعلام کردند، این بود که درباره حضور آقای رویایی رایزنی صورت گرفته و ایشان هم این دعوت را پذیرفته و اعلام کرده «من دوست دارم در کشور خودم شعر بخوانم». آقای رویایی در این جشنواره تنها درباره شعر و نیز شعر حجم که تخصص خودش است، حرف می‌زند؛ دقیقاً مثل فیزیکدانی که از کشورهای دیگر دعوت می‌شوند که وارد کشور شوند.»
در نهایت پس از کش و قوس های فراوان، بنا بر روند معمول ارشاد اصل صورت مساله پاک شد، در سومین جلسه شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر، مقرر شد کلا هیچ شاعر خارج از کشوری به جشنواره دعوت نشود و عملا مساله رویایی هم به این شکل منتفی شد.
خانم های خواننده، تقابل وزیر با حوزه
اولین جرقه ماجراهایی که این روزها برای علی جنتی دردسرساز شده است، مربوط به اولین ماه های حضور او در ساختمان خیابان کمال الملک است؛ او در آن روزها علاقه زیادی به بیان اظهارات خط شکن داشت و در همین روند در حاشیه رونمایی از نخستین و بزرگترین نهج‌البلاغه مطلا که در محل دفتر وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد، در پاسخ به پرسشی درباره افزایش تک‌خوان‌های زن و مغایرت آن با نظر بعضی مراجع گفت:
«طبق نظر مراجع اگر صدای تک‌خوان‌ها موجب مفسده نباشد ایرادی ندارد و برخی از مراجع در این باره چنین نظری دارند «.
همین مساله انتقادات زیادی را برانگیخت اما جنتی سعی کرد با اصلاح بیان و سکوت در این زمینه سر و صداها را بخواباند تا این که هفته گذشته پوست موز زیر پای وزیر ارشاد رفت، خبری رو خروجی رسانه ها قرار گرفت مبنی بر این که آلبوم یک خواننده زن منتشر شد.
خبر مربوط به آلبوم موسیقی «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم»، با خوانندگی نوشین طافی و محسن کرامتی بود که در فروشگاه نشر چشمه شعبه مجتمع کورش، رونمایی شده بود.
هر چند دفتر موسیقی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بیانیه ای اعطای مجوز خوانندگی زنان را تکذیب کرد.
اما این تکذیب نتوانست معترضین را قانع کند، ناشرین آلبوم به وضوح و مشخصا تاکید بر روی خوانندگی نوشین طافی داشتند و حتی عکس روی جلد آلبوم نیز تصویر وی بود، خود او نیز در مصاحبه با یک رسانه همسو با دولت تلویحا اذعان داشته بود که محور اصلی آلبوم او است و محسن کرامتی، فقط در کنارش قرار گرفته است.
اعتراضات گسترش پیدا کرد و همان گونه که تصور می شد مراجع عظام تقلید نیز در درس های خارج فقه خود صراحتا علیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موضع گیری کردند، که «نسیم»، در گزارشی مفصل به این ماجرا پرداخت.
مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت ارشاد نیز در پاسخ به این انتقادات مراجع شب گذشته در پاسخ به دغدغه مراجع رسانه ها را متهم به جوسازی و پیگیری منافع باندی و حزب کرد.
البته ناظران معتقدند بر خلاف آن چه که روابط عمومی ارشاد مدعی است چیزی که نباید آن را نادیده گرفت نقش شخص وزیر ارشاد در به وجود آمدن این ماجرا و تلاش واضح گروه موسیقی نوشین طافی برای برجسته کردن خوانندگی وی جهت فروش بیشتر آلبوم است؛ حتی اگر بر فرض نظر مرکز موسیقی وزارت ارشاد مبنی بر این که این آلبوم همخوانی است را بپذیریم نمی توان منکر آن شد که در این آلبوم موسیقی شخص خواننده زن محور قرار گرفته و برجسته شده است و گر نه چرا سایر آلبوم های همخوانی که خوانندگان زن نیز حضور دارند، چنین چیزی را ندیدم که یک خانم به عنوان خواننده اصلی محور قرار گیرد.
با آقای وزیر حرف زیاد داریم
عملکرد علی جنتی، وزیر 65 ساله فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم گفتنی های زیادی دارد، حاشیه های فراوانی در طی این مدت کمتر از دو سال بوده است که به دلیل اطاله کلام از آنها پرهیز می کنیم که اگر می خواستیم در خصوص موارد بحث برانگیز مختلفی نظیر فیلم ها، تئاترها و کتب مساله دار، انتصاب های دارای حاشیه و تجلیل های شخص وزیر ارشاد از برخی افراد خاص بگوییم این گزارش نزدیک به چهار هزار کلمه ای، احتمالا به دو یا سه برابر افزایش می یافت و از حوصله و وقت مخاطبین خارج می شد.
در نهایت و برای حسن ختام گزارش، اشاره ای می کنیم به ماجرایی که پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب، در یادداشتی به قلم محمد قزلی، از متن و حاشیه دیدار شعرا با رهبر انقلاب؛ منتشر کرد.
قزلی که اکنون مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان است، در پایان گزارش خود روایتی قابل تامل از برخورد رهبر معظم انقلاب با علی جنتی، بیان کرد: «صحبت‌های آقا که تمام می‌شود، شعرا صلوات می‌فرستند و باتجربه‌ها بلند می‌شوند برای خداحافظی آخر جلو می‌روند. ازدحام زیاد می‌شود. فیض و برقعی کتاب‌هایشان را می‌دهند به ایشان. آقا از کنار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که با تأخیر هم آمده بود می‌گذرند و می‌گویند:
با آقای وزیر حرف زیاد داریم، در عرصه فرهنگ اشکال جدی داریم.