به گزارش هزاره سوم به نقل از مشرق، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در راستای تبدیل شدن به یک نیروی راهبردی نیازمند به خدمت گرفتن تجهیزات جدیدی است که با تحریم همه جانبه نظامی، تنها با اتکا به توان داخلی امکان تأمین آنها را خواهد داشت.
ثمره شیرین اتکا به توان داخلی، پیش از این در پروژه ساخت ناوشکن موج مشاهده شده بودکه اولین نمونه آن با نام جماران، سی ام بهمن سال 88 رسما با حضور رهبر معظم انقلاب عملیاتی شد و به زودی وارد پنجمین سال خدمت خود خواهد شد، در حالی که چند نمونه دیگر از رده جماران و یک فروند با نام سهند در رده بالاتر در حال ساخت است.
یکی از نیازهای نیروی دریایی به عنوان یک نیروی تجهیزات محور، در اختیار داشتن ناو آموزشی-رزمی است که برای تکمیل آموزشهای افسران مختلف خدمت کننده در شناورهای دریایی مورد نیاز است. تا کنون برای مأموریتهای آموزشی از برخی ناوهای پشتیبانی نیروی دریایی استفاده میشده که با توجه به عدم طراحی آنها برای نقش آموزش، نیاز به ناوی با توانمندی مذکور به وجود میآید.
به علاوه این ناوها فاقد سامانههای موشکی مختلف شامل سطح به هوا و سطح به سطح و اژدر بوده و تنها برخی امور آموزشی توسط آنها قابل پوشش بوده است. در واقع تنها سلاح موشکی آنها تعدادی موشک دوشپرتاب سطح به هوا است.
همچنین از نظر قابلیت پذیرش افراد و میزان برد، فقط ناو بزرگ خارک تا کنون برای مأموریتهای آموزشی فرامنطقهای اعزام شده در حالی که برای نیروی دریایی راهبردی حضور افسران جوان در چنین مناطقی نیز لازم است. این در حالی است که با توجه به تحریمهای نیروهای مسلح کشورمان امروزه دریافت شناورهای رزمی و آموزشی بزرگ از کشورهای دیگر تقریباً ناممکن است. در جدول زیر مشخصات کلی مهمترین شناورهای پشتیبانی نیروی دریایی ارتش که همگی قبل از انقلاب سفارش داده شده بودند بر اساس اطلاعات منتشر شده در منابع خارجی ارائه شده است.
ناو بوشهر از رده (کلاس) بندرعباس
ناو بزرگ خلیج فارس به عنوان اولین محصول پروژه لقمان که با توجه به حدود ابعاد و وزن آن و تنوع مأموریتی میتوان آن را با توجه به ردهبندی بین المللی یک ناوشکن تمام عیار محسوب کرد بر مبنای رفع نیازهای آموزشی فوق در عین برخورداری از قابلیتهای کامل رزمی در عرصههای هوایی، سطحی و زیرسطحی طراحی شده است.
کشورمان ایران با وجود سابقه تاریخی در ساخت کشتیهای بزرگ در زمان خود و اجرای مأموریتهای فرامنطقهای توسط نیروی دریایی در چندهزار سال گذشته (مانند نبرد ماراتن)، در بیش از یک صد سال اخیر از فناوریهای نوین مورد استفاده در عرصه ساخت کشتیها محروم بوده و در نتیجه هیچ گونه سابقهای در ساخت کشتیهای نظامی پیشرفته نداشته است.
اما در میانه دهه 1370 و با دستور و تأکید مقام معظم رهبری کار مطالعه، طراحی و ساخت ناو رزمی چند منظوره با قابلیت حمل بالگرد آغاز شد که در قالب پروژه موج به ساخت ناوشکن (ناو محافظ) جماران منجر شد. چند سال پس از آغاز کارهای مطالعه و طراحی این پروژه، فعالیتهای مشابهی برای ساخت ناوچههای رزمی معروف به رده سینا نیز در کشور آغاز شد که امروزه در شمال و جنوب کشور در حال ساخت است و چندین فروند از آنها به خدمت عملیاتی در آمده است.
از سوی دیگر تجربه ساخت شناورهای غیرنظامی بزرگ نیز در چند سال گذشته با طراحی و ساخت 2 فروند از کشتیهای باری اقیانوسپیمای 185 متری و بیش از 37هزار تنی «ایران-اراک» و نفتکشهای غول پیکر 250 متری و 113هزار تنی از رده «افراماکس» در کشور به وجود آمده است که پایهای دیگر برای طراحی و ساخت سریع ناو عملیاتی-آموزشی خلیج فارس میتواند باشد.
بنا بر این هر چند طراحی و ساخت ناوی به بزرگی خلیج فارس، حرکتی در ردهای بسیار بالاتر از ناو جماران محسوب میشود اما با ترکیب توانمندی و تجارب طراحی و ساخت چند رده شناور رزمی و تجربیات موجود از ساخت کشتیهای بزرگ در صنعت دریایی کشور از هم اکنون نتیجهای شایسته برای این تلاش عظیم قابل تصور است.
به گفته فرمانده نیروی دریایی ارتش کار طراحی این ناو بزرگ به پایان رسیده و مراحل ساخت آن آغاز شده است. به نظر میرسد این ناو توانایی پذیرش چند صد دانشجو به همراه دستکم 30 تا 40 خدمه آموزشی و در حدود 180 نفر خدمه اصلی را دارد. طول کلی این ناو نیز بنا به گفته فرماندهان نیروی دریایی، بیش از دو برابر جماران یعنی حدود 200 متر و وزن آن در حدود 5 برابر جماران یعنی نزدیک به 6هزار تا 7هزار تن خواهد بود.
به گزارش مشرق، نوع رانش این ناو، سامانه ترکیبی توربین گاز و موتور دیزل به همراه چند ژانراتور برای تأمین برق خواهد بود و احتمالاً از سامانه تغییر زاویه رانش برای دو محور (شفت) اصلی آن نیز استفاده خواهد شد. دو سکان که پشت پروانههای هر یک از محورها قرار میگیرند نیز کار تغییر جهت این ناو را بر عهده دارند. به نظر میرسد ناو خلیج فارس، اولین شناور رزمی ساخت ایران باشد که به پیشران توربین گاز مجهز میشود. این نوع پیشران در مقایسه با موتورهای دیزلی میتواند شتاب بیشتری برای ناو فراهم نموده و در مدت کوتاهتری آن را به سرعت بالا برساند. با توجه به تحریم کشور، توربینهای گاز مورد استفاده در این ناو باید ساخت داخل باشند که خود پیشرفت بسیار بزرگی برای صنعت کشور محسوب میشود.
بنا بر تصاویر منتشر شده، دو عدد توربین گاز هر یک به قدرت 15 تا 18 مگاوات، دو موتور دیزل هر یک به قدرت 2 تا 4 مگاوات و 4 تا 6 ژنراتور 1 مگاواتی در این ناو مورد استفاده قرار خواهد گرفت که آن را به سرعت بیشینه 20 تا 25 گره دریایی معادل 37 تا 46.3 کیلومتر بر ساعت میرسانند. با توجه به برد عملیاتی ناوهای همرده با خلیج فارس میتوان برد این ناو بزرگ را دستکم 5000 مایل دریایی معادل بیش از 9200 کیلومتر تخمین زد.
کشتی رزمی-آموزشی خلیج فارس قابلیت پذیرش بالگرد را بر روی عرشه مخصوص آن در پاشنه ناو داشته و دارای آشیانه مخصوص (هنگر) برای استقرار بالگرد است که امکان حمل ایمن و حفاظت از بالگرد را در هر گونه شرایط فراهم میکند. تسلیحاتی که فعلاً برای ناو خلیج فارس در نظر گرفته شده شامل یک توپ 76 میلیمتری تک لوله فجر27 با نواخت 120 گلوله بر دقیقه و برد مؤثر 7 کیلومتر، یک توپ 40 میلیتری تک لوله فتح40 با برد 4 کیلومتر و نواخت 300 گلوله بر دقیقه و تعدادی توپ تک لوله 20 میلیمتری و تیربار 12.7 میلیمتری است.
با توجه به سامانههای موجود در ناوچه درفش و ناو دماوند که از محصولات صنعت دفاعی کشورمان میباشند ناو بزرگ خلیج فارس نیز از سامانههای الکترواپتیکی برای ردگیری اهداف خصوصاً در شرایط جنگ الکترونیک بهره خواهد برد. این سامانهها به طور معمول شامل دوربین دید در روز، دوربین حرارتی برای دید در شب و هوای نامساعد و مسافت یاب لیزری و قابلیت تشخیص و درگیری خودکار اهداف تعریف شده هستند.
علاوه بر رادارهای سطحی دوربرد، این ناو از رادار مشابه رادار آرایه فازی عصر که اخیراً رونمایی شد نیز بهره میبرد. برد رادار عصر برای اهدافی با سطح مقطع راداری 4 متر مربع دستکم 200 کیلومتر است و قابلیت ردگیری 1000 هدف را به صورت سه بعدی دارد.
دیگر تسلیحات ناو عملیاتی-آموزشی خلیج فارس شامل موشکهای سطح به سطح و کروز نور با برد 120 کیلومتر و موشک پیشرفته قادر با برد بیش از 220 کیلومتر، موشک سطح به هوای استاندارد/محراب و اژدر و سونار برای کشف و ردگیری و انهدام اهداف زیرسطحی است. بنا بر این از نظر کیفیت و کمیت سامانههای موشکی، ناو بزرگ خلیج فارس در سطحی قابل مقایسه ناوهایی مانند جماران و سهند خواهد بود.
بنا بر تصاویر منتشر شده، ناو خلیج فارس یکی از اولین ناوهای رزمی کشورمان خواهد بود که به سامانه دفاع نقطهای مجهز خواهد شد. منطقه دفاع نقطهای برای ناوها به طور معمول در فاصله کمتر از 10 مایل معادل 16 کیلومتر تعریف میشود. با توجه به اینکه این مسافت توسط سامانههای تهاجمی کروز سریع در مدت کمتر از 16 ثانیه طی میشود تنها سلاحهای سریع با احتمال اصابت بالا در اولین شلیک قادر به مقابله با آنها خواهند بود.
به طور معمول برای دفاع نقطهای از توپهای کالیبر پائین تا متوسط چند لوله چرخان (گتلینگ) با نواخت تیر بسیار بالا در حدود 4هزار تا 6هزار تیر بر دقیقه (66 تا 100 گلوله بر ثانیه) با برد 2 تا 3.5 کیلومتر استفاده میکنند که برای ردگیری اهداف به رادار مستقل و سامانههای الکترواپتیکی نیز مجهز هستند. کاربرد اصلی این سلاحها درگیری با موشکهای کروز ضد کشتی سریع و اهداف هوایی با مانورپذیری بالا است. در برخی از شناورهای رزمی بزرگ برای دفاع نقطهای از سامانههای موشکی کوتاه برد سریع و چابک مانند تور-ام-1 که موشکی عمود پرتاب با سرعت نزدیک به 3 برابر سرعت صوت است نیز استفاده میشود.
به گزارش مشرق، هر چند نوع سامانه دفاع نقطهای مورد نظر برای ناو خلیج فارس مشخص نیست اما قاعدتاً نوعی از توپهای دارای نواخت تیرِ بالا، عنصر اصلی آن خواهد بود. همچنین تا زمان ورود به خدمت این ناو که در حدود سال 1396 یا 1397 تخمین زده میشود ممکن است انواع بهبود یافته رادار عصر، موشکهای کروز ضد کشتی دوربردتر و نیز موشکهای سطح به هوا مانند صیاد-2 به فهرست تسلیحات آن افزوده شود. خصوصاً موشکهایی مانند صیاد-2 که برد بیشتری دارند و سامانه کنترل آتش آنها امکان درگیری با چند هدف را فراهم میکند برای افزایش منطقه امن برای ناو ارزشمند خلیج فارس بیشتر مفید خواهند بود.
با توجه به اصل طراحی ناو رزمی و آموزشی خلیج فارس اجرای مأموریت در آبهای آزاد، این ناو با آخرین فناوریهای صنعت دریایی کشور برای مقاومت و دریانوردی طولانی و مطمئن در آبهای فرامنطقهای مانند اقیانوس آرام ساخته خواهد شد؛ ناوی که ساخت آن، تراز این صنعت کشورمان را در جهان بالا برده و با وارد خدمت شدن به نیروی دریایی راهبردی کشورمان، ایران را پس از روسیه و چین و بالاتر از کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی، هند و ترکیه به عنوان یکی از غول های دارنده و البته سازنده چنین شناور رزمی بزرگی تبدیل خواهد کرد.