در حالیکه تصاویر مخابره شده از نشست مطبوعاتی محمد جواد ظریف با رسانههای خارجی در پایان نشست وین، چهرهای خندان و بشاش از او را به نمایش گذاشت، که با خوشرویی و صبر و حوصله به سوالات خبرنگاران خارجی پاسخ میدهد، اما آنچه از جلسه دیگر ظریف با خبرنگاران داخلی در وین مخابره شده، ترش روی و حمله شدید وی به منتقدین و رسانههای داخلی بوده است، رویهای که در ۶ ماه گذشته بصورت یک رویکرد همیشگی از سوی دولت و وزیر امور خارجه پیگیری شده و مطابق با آن، خنده رویی برای طرفهای خارجی با سابقه دشمنی و ترش رویی با منتقدان داخلی، به عنوان یک استراتژی کلی بکار گرفته شده است.
وزیر امور خارجه در روز پایانی سفر به وین که به منظور انجام مذاکرات هسته ای با گروه ۱+۵ انجام شد، در نشست خبری با خبرنگاران ایرانی گفت: همواره روش های مختلفی بوده که همیشه وجود داشته و گروههای مختلف برای تاثیرگذاری بر روند سیاستسازی حرفهایی میزنند و بسیاری از این حرفها نیز کاملا نامربوط است. دوستان ما که این حرفهای نامربوط را مدام منتشر میکنند و گاهی اوقات با آب و تاب فراوان نشر میدهند، در واقع به آن حرفهای نامربوط موقعیت میدهند. گاهی این حرفهای نامربوط را هیچ جا نمیبینیم جز در رسانههای داخلی. دلیلی وجود ندارد، هر حرف نامربوط یا مربوطی که در خارج از ایران گفته شد ما مجبور باشیم فورا به آن واکنش نشان دهیم. این حرفها قابلیت طرح ندارد چه رسد به جواب دادن که موارد آن نیز فراوان است.
وزیر خارجه با انتقاد از برخی اخبار که در سایت های داخلی بدون اشاره به منبع موثق منتشر می شود، گفت: متاسفانه برخی دوستان حرفهای نامربوطی را می زنند که هیچ منبع موثق و جدی ندارد اما به طور جدی در سایتهای داخلی منتشر می شود. به اشاعه کذب و حرف مفت معتقد نیستم، چیزهایی وجود خارجی ندارد و یا ترجمه غلط منتشر می کنند و گاهی حرفهای نامربوط به تیتر یک تبدیل میشود. در آمریکا وقتی میخواهد سیاست سازی شود همه گروه های فشار و کنش گران غیر دولتی که بسیاری از آنها از منابع صهیونیستی تعذیه می شوند، شروع به انتشار دیدگاههای خود میکنند در حالی که در آمریکا ۹/۹۹ درصد مردم به این مطالب اهمیت نمیدهند اما در ایران یک حوزه وبگردی به راه میاندازیم که هر چه بدتر از آن را مییابد با تیتر بزرگ به خوبی منتشر میکند در حالی که این کار به برخی حرفهای نامربوط فضای ارایه می دهد.
این در حالی است که به نظر میرسد، اشاره آقای ظریف به گزارشی است که رجانیوز روز پنجشنبه و ساعاتی پس از پایان نشست وین، با عنوان «متن توافقنامه ضعیف ژنو، چگونه بهانه بحث بر سر موضوع موشکی ایران را به امریکاییها داد!؟» به عنوان تیتر نخست خود منتشر کرده و در آن با اشاره به درخواست طرف مقابل برای گنجاندن موضوع برنامه موشکی ایران در مذاکرات گام نهایی، بهانه جویی طرف مقابل برای طرح این درخواست را ناشی از ضعف ساختاری موجود در توافقنامه ژنو ارزیابی کرده بود.
اما برخلاف آنچه آقای ظریف در نشست خود با خبرنگاران داخلی مطرح کرده است، این درخواست که با استناد به یکی از بندهای توافقنامه ژنو مطرح شده بود، نه از سوی یکی از چهرههای گمنام سیاسی و یا گروههای فشار امریکایی و نه در یک سایت بی نام و نشان که توسط خانم شرمن، نماینده رسمی امریکا در گروه ۱+۵ و توسط سایت رسمی وزارت امور خارجه این کشور به عنوان یک موضع رسمی عنوان شده بود.
خانم شرمن در این سخنان، با اشاره به بندی از توافقنامه ضعیف ژنو که به لزوم حل و فصل موضوع قطعنامه‌های شورای امنیت اشاره دارد، بهانه لازم را برای طرح موضوع موشکی پیدا کرده و عنوان می کند:در قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، اشاراتی به ظرفیت استفاده هسته‌ای از قدرت نظامی موشک‌های بالستیک به عنوان سلاح شده است. من متن دقیق قطعنامه را اکنون در اختیار ندارم اما اگر شما بخواهید می‌توانم آن را بعدا پیدا کنم و در اختیار شما بگذارم.
اما وندی شرمن در سخنرانی خود برای توجیه اصحاب رسانههای امریکایی مطرح شده، به نکته دیگری هم اشاره کرده که تا کنون در رسانههای داخلی بازتابی نداشته و البته میتواند حاوی نگرانیهای جدی باشد.شرمن از ارتباط ایمیلی آسان با دیپلماتهای ایرانی سخن گفته و افزوده است:
کاری که ما انجام دادیم در وهله اول همانطور که همه شما می دانید ، این بود که روابط را به صورت سری و پشت پرده برقرار کردیم . این ارتباطات به صورت پشت پرده و محرمانه و بصورت دو جانبه برگزار شد و مقدمهای شد بر روابط گستردهتر در گفت و گوهای ایران و گروه ۱+۵ . همه چیز در مذاکرات ۱+۵ شفاف و باز است می خواهم بدانید که همه ما هر دو طرف با یکدیگر در ارتباط هستیم . از زمان توافق اولیه برای اجرای «اقدام مشترک » و از زمانی که وزرای امور خارجه ایران و ایالات متحده محمد جواد ظریف و جان کری با یکدیگر ملاقات کردند و از زمانی که رییس جمهور ایالات متحده با حسن روحانی رییس جمهور ایران به صورت تلفنی گفت و گو کردند ، ما به صورت دو جانبه با یکدیگر در تماس هستیم و زمانی که نیاز داریم مشکلی را حل کنیم ،با ایرانیان از طریق ایمیل در اتباط هستیم . همکاران من در اینجا برای اجرای تجریم ها و البته برای این مسئله که مطمئن باشیم اقدامات انسان دوستانه در ایران انجام می شود و کمک ها به ایرانیان می رسد ،به صورت ایمیلی با ایرانیان در تماس هستیم .
باید بدانید که ما در دنیای کاملا پیچیده و متفاوتی نسبت به گذشته زندگی می کنیم . اگر نگرانی در زمینه ای داشته باشیم می توانیم با ارتباط گرفتن با طرف مقابل مشکل را حل کنیم و از شرایط آگاه شویم . پس باید گفت زمان و رفتار ما با ایران بسیار متفاوت از گذشته است . و می دانم که باید با چه کسی در ایران ارتباط بگیرم .
این در حالی است که دیپلماتهای ایرانی تا کنون نسبت به این موضوع نیز که در رسانههای داخلی بازتابی نداشته، واکنشی نشان نداده و اعلام نکردهاند که آیا برای برقراری کانال ارتباطاتی از طریق ایمیل با دیپلماتهای امریکایی، مجوزهای لازم را دریافت کردهاند!؟
اما بر خلاف آنچه آقای ظریف اعلام کردهاند، این اظهارات یک فضاسازی رسانهای توسط شخصیتهای دست چندم امریکایی و چند سایت نامعتبر امریکا نبوده، بلکه که یک موضع رسمی است که توسط وندی شرمن، در سایت رسمی وزارت امور خارجه امریکا منتشر شده و البته واکنش جدی و رسمی طرف مقابل را میطلبد و نمیتوان با این استدلال که این سخنان قابلیت پاسخ ندارد، از کنار آن به آسانی گذشت.
ماجرای تکرار چندباره خاطره سفر ظریف به قم و پرسش یک خبرنگار محلی
از سوی دیگر وزیر امور خارجه در سخنان تند و تیز خود به منتقدان با بیان یک خاطره تلاش کرد تا منتقدان را تخطئه کند. وی که خاطرهی سوال یک خبرنگار از خود در سفر به قم را تاکنون چندبار در محافل مختلف مطرح کرده است در این زمینه گفت: در سفری که به قم برای دیدار با مراجع رفته بودم خبرنگاری از من پرسید که نظرتان درباره حضور نمایندگان رژیم صهیونیستی در مذاکرات چیست؟ و من به طور صریح گفتم که آنها هیچ جایگاهی در مذاکرات ندارند.
وی با بیان اینکه این سوال بین حد فاصل ملاقات ها با مراجع در خیابان از وی پرسیده شد، اظهار داشت:بعد که به هتل بازگشتم، در سایت ها منبع این خبر را جستجو کردم که کجا کسی گفته است نمایندگان رژیم صهیونیستی می خواهند در مذاکرات حضور داشته باشند. هیچ جایی به زبان انگلیسی چنین موضوعی منتشر نشده بود، جز یک سایت داخلی به نقل از یک سایت نامعروف عبری که پس از آن پاسخ من بر روی سایت های انگلیسی قرار گرفت.
این در حالی است که خبر و سایت مورد اشاره آقای ظریف، خبری فوری بود که نه یک سایت نامعروف عبری، بلکه رادیو اسرائیل، آنهم به نقل از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم جعلی صهیونیستی منتشر کرده و برای اولین بار توسط برخی خبرگزاریهای داخلی در ایران منتشر و روز بعد، توسط سایتهای خبری بر روی آن تحلیل ارائه شده بود. این نکته با صرف نظر از خبر روزنامه اسرائیلی جورزالیم پست و خبرگزاری دویچه وله آلمان، مبنی بر دیدار اوباما و نتانیاهو برای بحث بر سر این موضوع منتشر است.
هر چند از دولتی که منتقدان خود را بیسواد خوانده و هر روز با جعل و استفاده از برچسبهایی همچون افراطی، تندرو، حسود، همسو با اسرائیل، تلاش کرده است بدون پاسخ به انتقادات جدی و قابل بحث آنها، تنها با ابزار فرافکنی از کمند پاسخگویی بگریزد، توصیه به اینکه با سعه صدر بیشتری نسبت به منتقدین رفتار کند، شاید انتظار بجایی نباشد، اما نکته قابل توجه و غیر قابل صرف نظر آن است که به هر حال تنظیم ضعیف متن توافقنامه ژنو، تبعات حقوقی ناخوشایندی را در مراحل بعدی گریبانگیر ملت ایران کرده است که قطعا لازم است تنظیم کنندگان آن جواب قابل قبولی نسبت به آن در پیشگاه ملت داشته باشند.
هرچند که دولت در برخورد با منتقدانی که این نقاط ضعف را بازگو میکنند و یا درباره مواردی چون ارتباط ایمیلی با دیپلماتهای امریکایی پرسش میکنند، تندی و ترش رویی کرده و با انواع شیوهها از پاسخ به آنها طفره بروند.