به گزارش شبکه خبری هزاره سوم، موضوع ماهواره چندسالی است که در محافل فرهنگی و سیاسی کشور مطرح شده و متاسفانه با ورود غیرکارشناسانه سیاسیون به آن نتوانسته به سرانجام مشخصی دست پیدا کند. برخی معتقدند که نباید با آن برخورد سلبی داشت و باید پذیرفت که مردم ما از شبکه های ماهواره ای استفاده میکنند، اما برخی دیگر معتقدند که باید با تقویت پارازیت ها و اقدامات نیروی انتظامی در جمع آوری دیش ها، جامعه را از آسیب های بیشمار ماهواره حفاظت کرد.
در این باره گفتگویی داشته ایم با جناب ابوالفضل اقبالی، جامعه شناس و کارشناس برجسته مسایل اجتماعی:
به نظر شما، نگاه ما به ماهواره درست است که آن را عمدتا یک تهدید برآورد میکنیم؟
اگر نخواهیم خیلی سطحی یا بازاری و تبلیغاتی حرف بزنیم، باید ابتدا ببینیم که این شبکه های ماهواره ای با کدام هدف گذاری تاسیس شدند. یعنی سیاست گذاران و سرمایه گذارانی که به دنبال تاسیس این شبکه ها بودند، به دنبال رسیدن به چه هدفی بودند. آن زمان است که میتوانیم یک حرف منطقی و یک تصمیم درست درباره آنها بگیریم.
خب نظر شما چیست؟
تقریبا این بحث روشن است. وقتی در حمایت کامل و با سرمایه مستقیم دولتهای آمریکا و انگلیس این شبکه ها راه اندازی میشوند و ما یقین داریم که نظام استکبار جهانی به کمتر از نابودی انقلاب اسلامی رضایت نمیدهد، هدف این شبکه ها هم جز این نیست و آنها هم با هدف زمین زدن انقلاب اسلامی ایجاد میشوند.
منظور شما تمام این شبکه هاست؟ حتی شبکه های غیر سیاسی مانند فیلم و سرگرمی؟
بله، البته در کارکرد کمی متفاوتند! ببینید، در آغاز انقلاب و بعد در زمان جنگ تا اوایل دهه هفتاد، کارکرد شبکه های این چنینی -که البته آن زمان بیشتر رادیو بود- جنگ روانی است و در واقع به عنوان نیروی کمکی به میدان آمده بودند تا جنگ سخت آن روزها به نفع دشمن پیش برود. به همین خاطر قالب آنها شبکه های خبری و سیاسی است.
اما از اواسط دهه هفتاد به بعد، رویکرد عوض شد و خود رسانه ها به خط مقدم آمده و ما بقی نیروی کمکی شدند. هدف گذاری این شبکه ها در این دوران، استحاله فرهنگی و تغییر هویت مردم بود. آنها به دنبال این بودند که رفتار، ارزش ها و مطالبات مردم ایران را از فضای اصیل انقلابی دور کرده و مدل غربی آن را جایگزین کنند.
به نظر شما برخورد های سلبی با ماهواره، مانند جمع آوری دیش یا پارازیت، اقدام درستی است؟
این که یک شیوه درست است، با اینکه این شیوه کافیست یا بهترین است فرق دارد! به نظرم این روش سلبی کاملا منطقی است اما کافی نیست. شما اگر بپذیرید که در جنگ فرهنگی هستیم، در جنگ، هم "زره" لازم است هم "شمشیر". یا اگر بخواهیم امروزی تر مثال بزنیم، شما در یک جنگ، هم پدافند دفاعی مستحکمی باید داشته باشید و هم سلاح تهاجمی کارآمدی.
فکر میکنم اینکه کسی بگوید شما نیاز به زره ندارید و فقط داشتن شمشیر خوب کافی است یا بالعکس، دور از عقل است و خلاف تجربه. این صحبت ها بیشتر بدرد میتینگ های سیاسی میخورد نه محیط های علمی. آنها که بیشتر از فرانسه و آمریکا ادعای آزادی ندارند!! آنجا هم پرس تی وی شما را قطع میکنند چون میخواهند مردم خود را در برابر تهاجم شما محافظت کنند.
برخی میگویند که ماهواره امروز، ویدئو دیروز است. همانطور که برخورد سلبی با ویدئو اشتباه بود و جواب نداد، برخورد با ماهواره هم اشتباه است و موفق نمیشود. نظر شما چیست؟
فکر میکم این بیشتر یک مغالطه است! منظور شما از ویدئو، دستگاه ویدئو است یا فیلم های مبتذل ویدئویی که آن زمان پخش میشد؟ اگر منظورتان دستگاه ویدئوست، کسی از اول هم با آن مخالف نبود، همان طور که الان کسی با دیش ماهواره مخالف نیست. اگر همه مردم دستگاه گیرنده ماهواره‌ای داشته باشند و با آن 20 – 30 شبکه‌ی صداوسیما را دریافت کنند، فکر نمیکنم هیچ کس مخالفتی داشته باشد.
اما اگر منظورشان فیلم هایی است که آن زمان به صورت پارتیزانی دست به دست میشد، باید گفت که این فیلم ها هنوز هم ممنوع است و حالا در قالب جدید سی دی و... وارد میشود و همچنان داشتن آن جرم است و باید با آن مقابله بشود و اگر نبود آن برخورد ها با فیلم های مبتذل، وضعیت فرهنگی امروز به مراتب بدتر از این میشد که امروز هست. فکر میکنم اینجا دوستان سهوا یا عمدا دچار اشتباه و مغالطه شده اند.
فرمودید که برخورد با ماهواره خوب است اما کافی نیست، چه عواملی نقش مکمل را بازی میکنند؟
همانجور که عرض کردم، معتقدم که در یک جنگ فرهنگی هستیم و این نبرد هم سامانه دفاعی و سلبی نیاز دارد، هم سامانه تهاجمی و ایجابی. البته اقدامات سلبی را دو جور میدانم، یکی سخت افزاری که همین پارازیت انداختن و جمع آوری ماهواره ها و امثال این هاست که عرض کردم لازم است، یکی نرم افزاری، یعنی آگاه سازی مخاطب، یعنی در رسانه های خودمان، رویکردها و برنامه های دشمن را نقد کنیم و تا حدودی اثر گذاری آن را بر مخاطب خنثی کنیم یا مخاطب را به این نتیجه برسانیم که از این شبکه ها استفاده نکند.
در اقدامات ایجابی هم باید از ظرفیت رسانه های داخلی مان به درستی استفاده کنیم و با ساخت برنامه های جذاب، ارزش های خودمان را ترویج دهیم و اندیشه دینی و انقلابی را در جامعه ریشه دار کنیم. این هم با ساخت برنامه های جذاب ممکن است. اینکه شما رسانه ملی دارید و بدون دردسر در دسترس همه هست اما روز به روز بر مخاطبین ماهواره افزوده میشود نشانه ضعف شما در ایجاد جذابیت و رقابت است.
صداوسیما، سازمان عریض و طویل قدرتمندی است! چرا هنوز نتوانسته آنقدر جذاب باشد که ماهواره نتواند با آن رقابت کند. مشکل کجاست؟
یکی بحث جذابیت هایی مثل سکس و خشونت است که آنها به وفور از آن استفاده میکنند و خب ما نه میتوانیم و نه میخواهیم که از آن استفاده کنیم. البته سکس که عرض میکنم منظورم این نیست که صبح تا شب فیلم های پورن پخش میکنند. نه! اما لباسی که بر تن مجری خبر میکنند یا صحنه هایی که در فیلم هایشان به کار میبرند، واضح است که از جذابیت جنس مخالف برای جذب مخاطب استفاده میکنند. خشونت هم همینطور.
یک امکان جذب کننده دیگر، فضای تخریب و نقد است. چون انسان به انتقاد علاقه بیشتری دارد و اصلا سوژه های بیشتری هم در نقد بدست انسان است، تا فضای ایجابی که شما میخواهید یک چیز را اثبات کنید. نمونه اش هم همین بخش صرفا جهت اطلاع اخبار خودمان که مخاطب زیادی دارد چون نقد میکند.
پس در این شرایط نباید از صداوسیما انتظار داشت که بتواند در مقابل شبکه های ماهواره ای مقابله کند؟
نه این طور نیست! شما ببینید، همین صدا و سیما با همه محدودیت هایی که عرض کردم، اما گاهی در حوزه سریال، یا برنامه های اجتماعی و یا سیاسی، برنامه هایی میسازد که ماهواره را کاملا تعطیل میکند. ماهواره که هیچ، خیابان ها و مغازه ها را هم تعطیل میکند. این نشان میدهد که اگر بخواهیم، میتوانیم.