به گزارش شبکه خبری هزاره سوم، کلمه «جهادی» به صورت عام به فرد وهابی افراطی گفته می شود که دارای این عقیده است که برای از پای درآوردن بنای کفر، جهاد در راه اسلام بهترین وسیله است، به همین خاطر آنها بهترین راه تبدیل حکومت های غیر اسلامی به اسلامی به زعم خودشان را جنگ با این حکومتها می دانند آن هم جنگی همراه با تکفیر. گرچه بسیاری از جهادیین به القاعده مرتبط هستند ولی اینچنین نیست که تمامی جهادیین زیر نظر القاعده باشند، گرچه ممکن است از نظر ایدئولوژیک با سازمان تروریستی القاعده هم نظر باشند.
به خاطر احتمال ربوده شدن و حتی ترور برخی خبرنگارانی که در پی به دست آوردن اخباری از القاعده و بقیه جهادیین (به تعبیر خودشان) هستند، یکی از بهترین راه ها برای فهم ایدئولوژی و نحوه تفکر آنها پایگاه های اینترنتی و شبکه های مجازی است. چه اینکه جهادیین اطلاعات زیادی از خود و نحوه عملیاتها، فرماندهان و اهداف عملیاتها و ده ها مورد دیگر را بر روی فضای مجازی قرار می دهند که می توان با بررسی آنها تا حدودی به واقعیت نزدیک شد.
فرماندهان نظامی گروهک های تروریستی در سوریه هیاهوهای زیادی در خصوص تشکیل آنچه که به «جنبش رسانه ای جهادی» موسوم است به راه انداختند. چه اینکه فعالیت های زیادی نیز در راستای تشکیل فضاسازی رسانه ای و الکترونیکی نیز صورت گرفت. البته با افزایش فعالیت های رسانه ای – چه از نوع قدیمی و چه با وسایل مدرن و پیشرفته و در فضای مجازی- بین دو گروهک جبهه النصره و «الدوله الاسلامیه فی العراق و الشام» موسوم به داعش درگیری هایی رخ داد.
رهبری مرکزی تشکیلات القاعده به منزله محور یا نوک پرگار برای اعضای آن محسوب می شود که در واقع مسیر فعالیت های تبلیغاتی در انتشار اخبار و سخنرانی های خاص در مورد تروریستهای مسلح را مشخص می کند. اولین سایت جهادی –شما بخوانید پایگاه اطلاع رسانی تروریستهای مسلح در مورد سوریه- در سال 2000 میلادی به نام «معالم الجهاد» شکل گرفت و وظیفه ساماندهی فعالیت های رسانه ای تروریستهای مسلح را برعهده داشت.
سایت «الجهاد» با معارضه سوریه همراهی می کرد، البته افراد تروریست جهادی از اعراب و غیر عرب حضور کمی داشتند ولی پس از اعلام رسمی جبهه النصره در تاریخ 23 ژانویه 2012 فعالیت های این سایت نیز افزایش یافت.
جولانی تصمیم ابوبکر البغدادی در خصوص ادغام جبهه النصره در داعش را در تاریخ 10 آوریل 2013 نپذیرفت و درنتیجه درگیری های شدیدی در فضای رسانه ای بین این دو گروه شکل گرفت.
مرکزیت رسانه‌ای القاعده توانایی جذب نیرو در خصوص مبارزه با دشمن مشترک آنها یعنی نظام سوریه و همپیمانانش را کم کم از دست داد تا اینکه بالاخره در ماه آوریل 2013 القاعده در سوریه به دو گروه منشق شد. در این بین، رسانه های جهادی یا همان سایت های معارضه تلاش های کور خود را در دو جبهه «قاعده الجهاد» و «الدوله الاسلامیه» انجام می دادند.
در این نوشتار سعی می شود به رصد فعالیت های رسانه ای معارضه در خصوص میدان جنگ در سوریه به ویژه دو گروهک اصلی یعنی داعش و جبهه النصره و همپیمانان آنها پرداخته شود. البته شایان ذکر است که تحلیل همه جانبه فعالیت های رسانه ای معارضه کاری بس مشکل به نظر می رسد که این مقاله گام های نخست این تحلیل را فراهم می کند.
تاسیس مرکز رسانه ای معارضه
در طول سالهایی که از تشکیل مرکز رسانه ای معارضه می گذرد، رهبری مرکزی تشکیلات القاعده به منزله محور برای اعضای آن محسوب می شود که در واقع با تشکیل اولین سایت جهادی در سال 2000 میلادی به نام «معالم الجهاد» مسیر فعالیت های تبلیغاتی در انتشار اخبار و سخنرانی های خاص در مورد تروریستهای مسلح را مشخص می کرد.
پیش از آن طرفداران و بازدیدکنندگان از سایتهای معارضه در مورد صحت و سقم انتساب سخنان و موضع گیری های رهبران معارضه و همچنین فعالیت های القاعده شک داشتند. ولی با روی کار آمدن فضای جدید رسانه ای رهبران جدید القاعده از تنگنایی که در قبل وجود داشت و فقط از اسامه بن لادن حرف شنوی صورت می گرفت بیرون آمدند و توانستند حرف های خود را هم به مخاطبانشان عرضه کنند.
البته در طرف مقابل مراکز پژوهشی غربی با کمک دستگاه های اطلاعاتی فعالیت های علنی القاعده در فضای مجازی را زیر نظر داشتند. برای مثال پایگاه اطلاع رسانی به نام «سایت» در آمریکا به پژوهشگران، مراکز پژوهشی و حتی افراد در قبال پرداخت پول، لیستی از تهدیدات القاعده را در اختیار کاربران قرار می‌داد. سایت دیگری که کمتر تخصصی بود به نام «جهاد ووتش» خدمات مجانی بر خلاف «سایت» قبلی در اختیار کاربران قرار می داد که غالب اخبار آن از سایتهای غیر جهادی بود. سایت های دیگری نیز مانند «کومباتینغ ترورریزم سنتر» پژوهش ها و تحلیلات دانشگاهی در خصوص تروریسم ارائه می کرد.
ظهور رسانه ای جهاد شامی
«جهاد» چه از نظر مفهومی و چه از نظر مصداقی با پرچم های تکفیریان به زور وارد سرزمین سوریه نشده است. همچنین نتیجه طبیعی فعالیتهای سلفیان در مورد تحولات سوریه نبوده است بلکه ظهور و بروز افراد جهادی عرب و غیر عرب در سوریه در اوایل و در زمانی که جبهه النصره در تاریخ 23 ژانویه 1012 به صورت رسمی اعلام حضور کرد بسیار کم بود.
ابو محمد الجولانی در یک سخنرانی در تاریخ 27 دسامبر 2012 (حدود یک ماه قبل از اعلام رسمی گروهک) بیان کرد که: «جبهه النصره به عنوان یک معادله مشکل برای غرب مطرح شده است و درک صحیح این گروهک و دست یافتن به اطلاعات آن که حداقل یک سال و نیم از فعالیت آن می گذرد کار سختی است.»
هنگامی که این زمان را به تاریخ میلادی بر می گردانیم می بینیم که حدود هفت ماه از تاریخ اعلام رسمی این گروهک می گذرد.
بنابراین می توان گفت تصمیم تاسیس جبهه النصره در تابستان 2011 گرفته شده است و این همان چیزی است که داعش در شبکه های مجازی بر آن تاکید دارد و النصره هم آن را انکار نمی کند.
ممکن است زمانی که لواء التوحید و جناح های دیگر از جیش الحر که در حلب در ژوئیه 2012 با یکدیگر ادغام شدند، آغاز جدایی بین «الجهاد» و «الثوره» باشد. چه اینکه بعد از این تاریخ بود که حوادث و درگیری هایی بین فعالین و مسلحین در فضای رسانه ای شکل گرفت و نحوه برخورد و تعامل با گروهک ها مثل جبهه النصره که به «پرچم استقلال سوری» معروف شده بود دچار تغییر شد و حتی جبهه النصره به عنوان مخالف دین معرفی شد و از جنگیدن زیر پرچم جبهه النصره نهی شد.
از اول تاسیس جبهه النصره، این گروهک برای نشان دادن حضور خود و ترغیب به جنگ در سوریه بر منابر تبلیغی در مساجد و تریبون ها مانند «موسسه سحاب» که سخنرانی های القاعده را منتشر می کرد، تکیه نداشت بلکه خود دو صفحه جهادی جداگانه در اختیار داشت: «المناره البیضاء للانتاج الاعلامی» که سایتی بود که عملیاتهایی که جبهه النصره انجام می داد را به صورت مصور در اختیار کاربران قرار می داد و سایت دوم «المدونه» است که مانند سایت اولی می باشد ولی خود مسئولین سایت منکر این هستند که سخنگوی جبهه النصره هستند و بر خود نام «المناره البیضاء لمجاهدی الشام» گذاشته اند و سخنرانی هایی که بر عملیات های میدانی جبهه النصره متمرکز است را منتشر می کند. این دو سایت مورد اعتماد جبهه النصره بوده است که تولید و پخش کلیپ های ویدیویی عملیاتهایی که این گروهک در آن نقش داشته است از وظایف این سایت بوده است.
کشف راز پنهان
به دنبال رد کردن تصمیم بغدادی برای ادغام جبهه النصره در داعش توسط جولانی رهبر جبهه النصره در تاریخ 10 آوریل 2013، در گیری شدیدی بین صفحات فیس بوک و توییتر حامی الجهاد الشامی در این مرحله شکل گرفت به نحوی که حدود 9 ماه طول کشید و منجر به جنگ بین داعش و گروهک های دیگر در اوایل سال 2014 و ورود جبهه النصره به عرصه جنگ علیه داعش شد.
در این بین شبکه های مجازی طرفدار این دو گروهک، دو مسیر متفاوتی را طی کردند: 1- حل کردن مشکل موضع گیری با طرفداری کردن از یکی از دو جریان. با نگاهی به سایتهای آن دوره مشخص می شود که دوستداران بغدادی معتقد بودند که جولانی قبل از بغدادی با الظواهری بیعت کرده است و مسئولیت امور نظامی زیر نظر ظواهری با او می باشد و پس از آنکه ظواهری به نفع جبهه النصره حکم کرد، این افراد به ترویج این فکر روی آوردند که بغدادی از اول هم با القاعده بیعت نکرده بوده است. در این بین دوستان جولانی و جبهه النصره، بغدادی را به عنوان یک شورشگر معرفی کردند.
2- برخی دیگر تلاش کردند که بر اختلافات موجود بین داعش و جبهه النصره سرپوش گذاشته و آن را به عنوان یک مقوله طبیعی جلوه دهند و درگیری و جنگ بین این دو گروهک را نفی کنند. طرفداران این روش به عملیات های مشترکی که جبهه النصره و داعش و دیگر گروهک ها با همکاری یکدیگر انجام می دادند استناد می کردند و می گفتند همه آنها پرچم لا اله الا الله را بالا می برند و با هم هستند.
از زمان عدم پذیرش جولانی برای ادغام جبهه النصره در داعش تا زمان وقوع جنگ و درگیری در اوایل سال 2014 بین دو جریان نوعی التزام وجود داشت که علیه یکدیگر بدگویی صورت نگیرد وبه یکدیگر افترا نزنند. برای مثال دیگر جولانی به «الغر» و بغدادی به «ابن ملجم» تشبیه نشوند. اگر به مدت زمانی قبل برگردیم متوجه می شویم که بین گروهک القاعده مادر و دولت اسلامی در عراق اختلافاتی وجود داشته است.
چه اینکه یحیی آدم غدن معروف به عزام آمریکایی و مسئول بخش رسانه ای القاعده علیه مسئولان داعش با لحن بسیار انتقادی در شبکه های مجازی تبلیغات می کرد. البته این اختلافات تا زمانی که نیروهای آمریکایی به مدارکی در خانه اسامه بن لادن دست یافتند که وی در خانه اش در ماه می 2012 در پاکستان کشته شده است مخفی مانده بود. در ابتدا سایت های همسو با داعش نسبت به وجود این مدارک شک کردند، به خصوص اینکه عزام آمریکایی از اصطلاح «دولت توهمی» برای داعش استفاده کرده بود.
همچنین پس از وقوع درگیری بین این دو جریان و اندکی بعد از حکم الظواهری به خارج شدن جنگجویان البغدادی از معرکه سوریه، تعدادی از رهبران سطح دوم و سوم داعش، به این مستندات تکیه کرده و معتقد بودند که علیه داعش طی سالیانی سوء نیت وجود داشته و این چیز جدیدی نیست. موضع عزام آمریکایی نیز مبتنی بر این بود که مستندات «آبوت آباد» درست است.
تنش رسانه ای بین دو جریان کم کم افزایش پیدا کرد تا اینکه به ترور ابی خالد السوری یکی از رهبران جنبش احرار الشام و یکی از نزدیکان ایمن الظواهری منجر شد و عزام آمریکایی داعش را متهم به ترور کرد.
از نفوذ کردن تا برخورد علنی
در ابتدا نشانه های عدم دقت و کم شدن بازدیدها در سایتهای رصد غربی مانند «سایت» و «جهاد ووتش» نمودار شد تا اینکه علت آن اینچنین بیان شد که مرکز رسانه ای القاعده در مبارزه با دشمن مشترک نیروهای مسلح معارض به زعم آنها یعنی نظام سوریه دچار ضعف شده است و پس از ماه نیسان 2013 به دو گروهک منشق شده است و به سوی فروپاشی قدم برداشته است.
بدین ترتیب سایت های جهادی در ابتدای امر در جذب مخاطب با مشکل مواجه شدند چه اینکه نمی توانستند اینچنین عنوان کنند که «خداوند پرچم جهاد چه از جانب جبهه النصره و چه از جانب داعش را حمایت می کند.» بنابراین بین دو گروهکی که در قبل دوستی وجود داشت درگیری های زیادی رخ داد به نحوی که این مسابقه را تا پایان ادامه دادند. اینچنین بود که عنوان این درگیری های به اصطلاح جهادی به آشفتگی در طوفان نام گذاری شد.
شناخت نوع رابطه بین رهبران القاعده از لحاظ میزان اعتماد آنها به یکدیگر، به تلاش اقدامات دقیق اطلاعاتی نیازمند است که دسترسی به آن برای افراد عادی نیز کاری در حد غیرممکن است.
فعالیتهای رسانه ای تروریستها
از جمله فعالیت های گروهک های تروریستی در فضای افکار عمومی و رسانه ای، ساخت کلیپ های کوتاه چند دقیقه ای و متوسط در حد یک ساعت و کمتر می باشد. این کلیپ ها به چندین مورد تقسیم می شوند که برای مثال مجلس شوری المجاهدین اکناف بیت المقدس در یک کلیپ نیم ساعته به تجلیل از به اصطلاح شهید ابوزیاد هیثم المسحال پرداخته است.
به طور خلاصه می توان گفت در این کلیپ ها چند مورد رعایت می شود:
1 . ابتدا آیاتی از قرآن در مورد جهاد و شهادت آورده می شود و پس از آن احادیثی که به جهاد ترغیب کرده اند آورده می شود.
2. در ادامه سخنان بزرگان و فرماندهان نظامی و یا سرکرده های خود را می آورند.
3. به تجلیل و گرامی داشتن کشته شدگان می پردازند.
4. زندگی نامه و برخی از اقدامات فرد مورد نظر را در آن کلیپ تهیه می کنند.
5.سردهایی به عنوان آهنگ زمینه در این کلیپها با موضوع ترغیب به جهاد آورده می شود. (این سرودها با آهنگ زیبا و بصورت حماسی آماده شده است.)
6. اشاره به تمرینات نظامی و حرکات ورزشی و فعالیتهای آماده سازی جسمی.
7.نحوه ساخت بمب های دست ساز و غیره.
این عکس که در فضای رسانه ای به صورت زیادی انتشار یافته است عکسی است که در آن بیانیه تشکیل مجلس شوری المجاهدین اکناف بیت المقدس توسط رهبران آن قرائت می شود.
مبانی اعتقادی گروهک های تکفیری در اقدامات خرابکارانه
1. ایجاد رعب در بین دشمن از طریق آنچه که شرع جایز دانسته است.
استناد قرآنی : اذ یوحی ربک الی الملائکه انی معکم فثبتوا الذین...
استنادات حدیثی: زمخشری در کشاف: هیچ کمکی بالاتر از القای رعب در قلوب کفار نیست.
آنها ایجاد رعب را یک اقدام الهی می دانند و انتشار اقدامات به اصطلاح مجاهدان را در پایگاه های اینترنتی کفار و نشان دادن اقدامات امنیتی و خرابکاریهای این گروهک ها را مایه ایجاد رعب در بین قلوب کفار می دانند.
2. تحریف چهره کفار و افشای انحرافات اخلاقی و توصیف آنها به ویژگی های منفی موجود در آنها
استناد قرآنی : و لا تطع کل حلاف مهین.
استنادات حدیثی: استناد آنها به جریانی است که از پیامبر نقل می کنند که ایشان کنیه عمر بن هشام که ابو الحکم بود را به بدترین کنیه و زشت ترین وصف یعنی ابوجهل تغییر دادند. اهل سنت به دلیل اینکه قیاس را به عنوان یک حجت شرعی قبول دارند این کار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را قیاس گرفته و معتقدند که همین کار را می توان برای رؤسای کافران انجام داد.
3. پیگیری و رصد آنچه که از غرب به عنوان گزارش و تحلیل می آید.
رصد و ترجمه این مطالب که برای مجاهدان و عموم مسلمانان مفید باشد؛ چه از اطلاعات نظامی باشد و چه گزارش های امنیتی و مشکلات سیاسی یا فسادهای اخلاقی.
سیاست های آمریکا در عرصه فضای مجازی
امروزه سیاست های دولت امریکا در عرصه فضای مجازی را می توان به دو جزء تقسیم کرد: 1. جنگ نرم در اینترنت و 2. جنگ سایبری.
جنگ نرم در اینترنت مبتنی بر شکل دهی افکارعمومی با استفاده از سرویس ها و سایت های پربازدید امریکایی بوده و جنگ سایبری با انجام حملات سایبری با هدف از دسترس خارج کردن سرویس های پرکاربر در هر کشور و یا واردآوردن خسارات جبران ناپذیر به زیرساخت ها و یا اطلاعات حیاتی مربوط به هر کشور تحقق می یابد.
برای مقابله با جنگ نرم در اینترنت و نیز جنگ سایبری در دو حوزه راهکارهای کوتاه، میان و بلند مدتی وجود دارد؛ که با توجه به نقش آفرینی جدی سرویس های اینترنتی در شکل دهی تهدیدات امنیتی در فضای سایبری و فضای جامعه و نیز امکان بسیج کنندگی افکار عمومی در راستای اهداف آمریکا، لازم است تا سرویس هایی مانند شبکه اجتماعی فیس بوک(حداقل صفحات معارضه)، میکروبلاگ توییتر، سایت(آپلودسنتر) یوتیوب، سایت مسنجرهای اسکایپ، بیلوکس و اُوو، سایت فیلترشکن تور، سایت های خبری کشورها و دولت های معارض مانند العربیه، الجزیره، بی بی سی و ... و همچنین سایت هایی که به موضوعات اختلافات قومی و مذهبی در داخل یا خارج کشور دامن می زنند، تحت کنترل درآیند تا تهدیدات شکل گرفته در این حوزه به حداقل برسد.
شناسایی و انتقال وب سایت های دولتی خارج از کشور به داخل و همچنین ساماندهی مراکز ارائه دهنده خدمات میزبانی داخلی یا خارجی مطمئن از جمله مهم ترین اقدامات در این زمینه می تواند قلمداد شود.
|
سایتها و صفحات همسو با داعش |
|
|
موسسه الاعتصام للانتاج الاعلامی
|
 |
|
منتدیات شموخ الاسلام
|
 |
|
موسسه الفرقان
|
 |
|
موسسه البتار الاعلامیه |
 |
|
موسسه الباقیه للانتاج الاعلامی
|
 |
|
موسسه الوفا للانتاج الاعلامی
|
 |
|
من داخل جبهه الجولانی |
 |
|
شبکه دوله الخلافه |
 |
|
حقیقه الشرعی جبهه النصره
|
 |
|
منبر الجهاد |
 |
|
موسسه اجناد للانتاج الاعلامی |
 |
|
موسسه عزام- باقیه
|
 |
|
الدوله الاسلامیه
|
 |
|
وکاله جهاد نیوز
|
 |
|
عبوه لاصقه
|
 |
|
شبکه دوله الاسلام
|
 ژ |
|
سایتها و صفحات همسو با جبهه النصره |
|
|
المناره البیضا لمجاهدی الشام
|
|
|
شبکه النصره لجبهه النصره
|
|
|
منتدیات النصره لجبهه النصره
|
|
|
وکاله همم الاخباریه
|
|
|
جبهه النصره
|
|
|
موسسه البصیره للانتاج العالمی
|
|
|
موسسه المناره البیضاء للانتاج العالمی
|
|
|
نخبه الاعلام الجهادی
|
|
|
التحایا للاعلام
|
|
|
مرصد الجهاد العالمی
|
|
|
ویکلکس دوله البغدادی
|
|
|
انصار جبهه النصره
|
 |
|
الهیئه الشرعیه
|
|
|
شبکه عرین المجاهدین
|
|
|
التجربه الجهادیه
|
|
|
داعش الحدث |
 |
سایتها و صفحات افراد شاخص داعش را می توان اینچنین برشمرد: ترجمان الاساورتی، یمنی و افتخر باسلامی، العراقی المزمجر، المریقب الشامی، ابو حمزه المهاجر، د. ولیم حمدان، الفجر الباسم، ابوالبشر الهاجری، م. غریب الاخوان، ابو اسامه النرجسی، ترکی البنعلی.
سایتها و صفحات افراد شاخص جبهه النصره را نیز می توان اینچنین برشمرد: ابوماریا القحطانی (الغریب المهاجر القحطانی)، عطیه الله العکیدی، سلطان بن عیسی العطوی، د. سامی العریدی، د. ابو البراء الشامی، ابو سلیمان المهاجر، المهاجر الاسلامی، مزمجر الشام، مجاهد جزراوی، ابو بصیر الهوازنی، عبد الله بن محمد.
نکته آخر در مورد نمادها و شعارهای معارضه است که چنانچه در تصویر مشخص است در ابتدای تاسیس از شعارهای اسلامی استفاده نکرده اند ولی پس از مدتی برای فریب افکار عمومی و نشان دادن ارتباط با مبانی اعتقادی از شعارها و نمادهای اسلامی استفاده کرده اند و نماد ها و پرچم های خود را تغییر دادند.