صدای پای بهار و آمدن عید باستانی برای ما ایرانیان زیبا و دوست داشتنی است، اما به نظر می رسد در سال های اخیر به جا آوردن رسم و رسوم آن برای بسیاری از خانواده ها ناممکن شده است. سال گذشته آنقدر قیمت برخی اقلام مانند خشکبار و از جمله پسته گران بود که بسیاری گفتند «پسته نخریم تا ارزان شود» البته بسیاری نخریدند، اما با نخریدن پسته اثری از ارزان شدن آن هم ندیدند. به هر حال به جا آوردن رسم و رسوم عید باستانی ایران هزینه هایی برای خانواده ها دارد که شاید در اوضاع و احوال کنونی و بالا بودن قیمت ها در بازار، برای بسیاری تامین آن سخت و در مواقعی حتی ناممکن باشد به طوری که برخی مجبورند با کم کردن هزینه های غیرضروری تر، رسومات مهم تر را به جا آورند. مثلا سرپرستان خانوارها برای خود لباس نو نخرند تا بتوانند هزینه های آجیل پذیرایی از مهمانان نوروزی را فراهم کنند.
کدام هزینه و با چه درآمدی
فقط کافی است چرخی در بازار بزنید و قیمت اقلام را جویا شوید تا بدانید بسیاری از مردم با حقوق خود، از پس خریدهای نوروزی برنمی آیند و در این روزها خرج مردم از دخلشان پیشی می گیرد.
حداقل دستمزد سال 92 کارگران در پی تصویب افزایش 25 درصدی دستمزد در شورای عالی کار با 97 هزار و 425 تومان افزایش به 487 هزار و 125 تومان رسید. البته با احتساب بن نقدی کارگری ۳۵ هزار تومانی و در صورت متاهل بودن و حق مسکن، این رقم به حدود 532 هزار تومان می رسد، اما عیدی نیز به کارگران تعلق می گیرد که در 99 درصد موارد 2 برابر حقوق حداقل دستمزد است و به این ترتیب کارگران امسال به طور متوسط ۹۷۴ هزار و ۲۵۰ تومان عیدی خواهند گرفت.
حقوق امسال کارمندان دولت به خصوص آنها که مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری (همان قانون استخدامی سابق) هستند چنگی به دل نمی زند. حقوق کارمندان دولت هم به طور معمول 20 درصد افزایش یافت. در واقع کف حقوق کارمندان دولت بین 332 هزار تا 490 هزار تومان بوده است. البته به این مقدار باید مزایای شغلی را هم اضافه کرد که در مجموع میانگین دریافتی کف کارمندان چیزی بین 550 تا 700 هزار تومان است. البته با تصویب هیات دولت میزان عیدی کارمندان و بازنشستگان نیز 503 هزار تومان اعلام شد.
حال باید دید این میزان موجودی برای خریدهای معمول عید کافی است؟ خانواری چهار نفره را در نظر می گیریم و مهم ترین خریدهای شب عید بر اساس رسم و رسوم را که عبارتند از خرید لباس نو برای اعضای خانواده، خرید خشکبار، آجیل، شیرینی، شکلات، میوه و همچنین خرید برخی مواد پروتئینی از جمله ماهی را تراز می کنیم.
گشتی در بازار لباس
از آنجا که خریدها ی عید بیشتر با خرید لباس آغاز می شود، سری به بازار لباس در بازار تهران می زنیم تا بتوانیم قیمت های دقیق تری بدست آوریم. قیمت ها بسیار متنوع است. پس سعی می کنیم متوسط قیمت برخی لباس هایی را که در ایام عید از سوی خانواده ها خریداری می شود و کیفیت قابل قبولی نیز دارد، محاسبه کنیم.
قیمت شلوار مردانه جین، پارچه ای و کتان که کیفیت مناسبی هم داشته باشد از 60 هزار تومان آغاز می شود. پیراهن مردانه را نیز می توان با قیمت 35 هزار تومان به بالا خرید. قیمت یک کفش مردانه با کیفیت قابل قبول نیز از حدود 50 هزار تومان آغاز می شود. با این اوصاف جمع خرید مهم ترین لباس های مردانه حدود 145 هزار تومان خواهد شد.
اما اگر هزینه خرید یک مانتو برای مادر خانواده را 70 هزار تومان در نظر بگیریم با خرید یک شلوار معمولی، اما با کیفیت قابل قبول با قیمت حدود 50 هزار تومان و خرید یک روسری با قیمت حدود 15 هزار تومان، تا اینجا 135 هزار تومان هزینه کرده ایم. خرید یک کفش معمولی زنانه با قیمت 30 هزار تومان و یک کیف معمولی با قیمت حدود 40 هزار تومان، جمع هزینه ها مادر خانواده را به بیش از 200 هزار تومان می رساند.
اما در بازار لباس بچگانه با قیمت های بالایی مواجه می شویم که حتی در مواردی بالاتر از قیمت لباس بزرگسالان است. قیمت یک کفش بچگانه از 30 هزار تومان به بالاست. پایین ترین قیمت شلوارهای بچه گانه با متوسط قیمت های 40 هزارتومان عرضه می شود. پایین ترین قیمت شلوارهای نوجوانان به 70 هزار تومان نیز می رسد. پیراهن های دخترانه بچگانه با قیمت 40 هزار تومان به نظر قیمت بالایی است، اما باز هم فروشندگان می گویند در رنج قیمتی این نوع پیراهن ها پایین است.
در نتیجه برای خرید عید دو فرزند در یک خانواده رقم 300 هزار تومان را در نظر می گیریم. جمع هزینه های ما برای خرید لباس برای یک خانواده چهار نفری، همین جا و پیش از سر زدن به بازارهای دیگر به 650 هزار تومان یعنی بیش از 66 درصد از عیدی کارگران رسید. همین حالا 150 هزار تومان از عیدی اختصاص یافته به کارمندان و بازنشستگان دولت بیشتر خرج کرده ایم.
خوراکی ها
سری به بازارهای دیگر می زنیم و سعی می کنیم در این بازارها نیز خریدهایمان مقرون به صرفه و البته مقبول باشد. آجیل و خشکبار که مانند سال قبل همچنان گران است و برای اینکه از انواع خشکبار داشته باشیم سراغ آجیل مخلوط با کیفیت متوسط می رویم. قیمت 2 کیلوی آن حدود 70 هزار تومان می شود. هر چند به نظر نمی رسد برای کل نوروز کفایت کند، ولی فعلا به آن بسنده می کنیم. یک کیلو تافی مغزدار نیز با قیمت 15 هزار تومان و یک کیلو شکلات تلخ با قیمت 17 هزار تومان خریداری می کنیم تا کام مان در عید نوروز شیرین شود. قیمت دو کیلو شیرینی خشک معمولی نیز حدود 14 هزار تومان می شود. خوب 100 تومان دیگر نیز در این بازار خرید کردیم. البته اگر می خواهید یک کیلو پسته شور را نیز به این جمع اضافه کنید باید حداقل 35 هزار تومان دیگر هزینه کنید.
سراغ بازار میوه می رویم. دو کیلو سیب و دو کیلو پرتقال برای آغازحداقل پذیرایی مهمانان عید کفایت می کند. هرچند که باید تا پایان عید برای خرید چندباره آنها اقدام کنید. قیمت دو کیلو سیب را حدود 5000 تومان و قیمت دوکیلو پرتقال را حدود 4000 تومان در نظر می گیریم.
اما برای سبزی پلو و ماهی شب عید نیز باید فکری کرد. یک کیلو ماهی قزل آلا 10 هزار تومان آب می خورد.
سه کیلو مرغ و دو کیلو گوشت را هم که بسیار لازم است در نظر می گیریم. قیمت دو کیلو مرغ و دو کیلو گوشت گوسفندی را به ترتیب 21 و 54 هزار تومان در نظر می گیریم. 95 هزار تومان دیگر به هزینه هایمان اضافه شد.
با این اوصاف هزینه شروع عید بسیار ساده برای یک خانوار چهار نفره شهری و آن هم فقط برای خرید لازم ترین اقلام عید باستانی ایرانیان حداقل 886 هزار تومان است. این در حالی است که شما قصد هیچ نوع مسافرتی نداشته باشید که در غیر این صورت باید روی پس اندازتان حساب بازکنید.
این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که در حال حاضر تعداد زیادی از کارگران در مکان هایی مشغول به کار هستند که کارفرما به تعهدات قانونی خود از جمله دادن کف حقوق و عیدی عمل نمی کند. همچنین کارمندانی هستند که از بسیاری مزایا محرومند. تازه بازنشستگان و مستمری بگیران را که حقوقشان بسیار کمتر از سطوح یادشده است و اتفاقا مخارجشان بسیار بالاتر از فهرست مورد نظر را دراین محاسبه با خوشبینی هرچه تمام تر کنار گذاشته ایم. ولی بازهم می بینیم این خوشبینی مشکل را حل نخواهد کرد. غم بودجه شب عید بیش از سایرمواقع به چشم می آید. خیلی از اقشار واقعا محروم دراین فهرست نیامده اند، اما می بینید حقوق بگیرانی که از حداکثر مزایا هم برخوردارندبازهم امنیت ندارند.
قیمت چیدن یک هفت سین
سیب، سنجد، سمنو، سرکه، سیر، سبزه و سنبل برای همه مان آشناست، اما این سفره ساده هم هر سال گران تر از سال گذشته می شود. اول از سیبش شروع کنیم که نشانه خوشدلی و روزگار خوش آب و رنگ است. ناقابل هر کیلوی سیب زرد یا قرمز آن را باید حداقل 2500 تومان بخرید تا شاید بتوانید چندتای آن را هم کنار هفت سین بگذارید.
جان سخت هفت سین یعنی سنجد هم برای خودش قدر و قیمتی دارد. هر بسته حدود 150 تا 100 گرمی آن را حدود 2000 تومان باید بخرید البته انواع مرغوب آن تا 3500 تومان هم می رسد. در مجموع برای خرید یک کیلو سنجد فرداعلا باید حداقل بین 20 تا 25 هزار تومان هزینه کنید.
سمنو نشانه برکت هفت سین را هم اگر اصل بخواهید باید هر کیلوی آن را حدود 70 هزار تومان بخرید. یعنی باید برای 100 گرمش حداقل هفت هزار تومان بپردازید. البته برای سمنوهای امروزی که همه شان بیشتر شبیه آرد بو داده است، باید 3500 تومان پول بدهید.
سرکه هم نام آشنای همه خانه های ایرانی است و یک بطری 3/5 لیتری آن را باید 6300 تومان بخرید.
سیر هم جای تردید ندارد که یک بوته تازه آن را باید حداقل 5000 تومان بخرید یا زحمت به خودتان بدهید یک کیلوی آن را از بازار 4300 تومان بخرید.
سبزه آماده هم هر ظرف متوسطش را باید بین 3000 تا 7000 تومان بخرید یا این که به خودتان زحمت بدهید و نیمه های اسفند به طرق معمول حدود 300 تا 500 گرم عدس کیلویی 5500 تومان، گندم کیلویی 1200 تومان یا در برخی موارد ماش کیلویی 3000 تومان را بخرید و به شیوه های معمول سبز کنید و یک ظرف بزرگ و زیبای سبزه داشته باشید.
سنبل هم که مهمان همیشگی خانه های ایرانی است. گلدان های کوچک و متوسط هر شاخه سنبل را بین 5000 تا 7000 تومان می فروشند که اگر سفید باشد به طور قطع از دیگر رنگ های آن (صورتی و بنفش) حداقل 2000 تومان گران تر است یا می توانید پیازهای این گل را دانه ای 2000 تومان بخرید و بکارید تا مطمئن شوید که یک سنبل دست پرورده دارید، اما بگویم که به عید سال 93 نمی رسد و باید منتظر گل هایش در عید سال 94 باشید.