به گزارش شبکه خبری هزاره سوم نادر ساعد، مدرس حقوق بین‌الملل در دانشگاه و محقق حوزه هسته‌ای در گفت‌و‌گو با فارس با بیان اینکه ارزیابی رسانه‌های داخلی و خارجی از مذاکرات وین ۴ قبول را ندارم چون داده‌های تحلیلی خود را در مسیری قرار می‌دهند که از قبل استنتاج کرده‌اند گفت: به رسانه‌‌ها توصیه می‌کنم که فقط از داده‌های کارشناسی مقدماتی می‌توان به جمع‌بندی‌ نهایی رسید در حالی که برخی رسانه‌ها از جمع‌بندی نهایی به مراحل مقدماتی می‌روند و این امر اشتباه است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تحلیل‌های مختلفی در مورد خروجی مذاکرات هسته‌ای صورت می‌گیرد که اغلب با داده‌های کارشناسی سازگاری ندارند گفت: خروجی مذاکرات هسته‌ای را می‌توانیم شکست یا عدم پیشرفت محسوس عنوان کنیم اما آنچه مهم است حرکت غیرعادی آمریکایی‌ها در نشست وین ۴ بود که ویژگی‌های خاصی داشت.

ساعد گفت: مهمترین ویژگی حرکت آمریکایی‌ها در اجلاس وین ۴ غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتار آنها بود و در حالی که در اجلاس نیویورک در مورد برخی موارد با تیم ایرانی به تفاهم رسیده بودند که موارد تفاهمی را در نشست وین ۴ به نگارش متن دربیاورند، ولی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در وین ۴ به یکباره با رفتار عجیب آمریکایی‌ها مواجه شد.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه افزود: عبور از مراحل مقدماتی مذاکرات هسته‌ای در اجلاس وین ۱ تا اجلاس وین ۳ صورت گرفته بود یعنی اینکه موضوعات مختلف از سوی طرفین در جلسه‌های قبلی طرح دیدگاه‌ شده بود و می‌بایست در اجلاس وین ۴ به نگارش متن می‌پرداختند.

وی خاطرنشان کرد: به متن درآوردن تفاهمات حاصل شده میان طرفین راجع به یک موضوع مشترک معنی اصلی به نگارش درآوردن متن توافقات جامع است که نخستین پازل از بسته توافق جامع هسته‌ای گروه۵+۱ با ایران محسوب می‌شد.

این استاد دانشگاه گفت: هدف نشست وین ۴ برای طرفین مذاکره کننده از قبل روشن بود و انتظار هم این بود که سوی به نگارش درآوردن موارد تفاهمی قبلی حرکت کنند در حالی که با تغییر ناگهانی رفتار آمریکایی‌ها این نشست به نتیجه لازم خود نرسید.

وی با بیان اینکه مذاکره کنندگان ایران و گروه۵+۱ در نشست نیویورک بر روی ۲ عنصر به تفاهم رسیده بودند گفت: تفاهم اول در اجلاس نیویورک در خصوص حفظ‌ ماهیت آب سنگین راکتور اراک و رفع نگرانی‌های طرف غربی و باز طراحی این راکتور بود. همچنین تفاهم دوم هم در خصوص تعیین نظام راستی‌آزمایی در طول گام نهایی به ویژه در مورد راکتور اراک و اجرای پروتکل الحاقی بود که از نشست وین ۱ تا وین ۳ و همین‌طور نشست نیویورک اختلاف نظرها به حداقل ممکن رسیده بود.

ساعد به انتظارات فراوانی که از نشست وین ۴ در افکار عمومی و سیاسی ایجاد شده بود اشاره کرد و گفت: در اجلاس وین ۴ قرار بود مباحث آغاز نگارش متن توافق جامع یا راه حل گام نهایی شروع شود که طبق برنامه‌ریزی انجام شده طرفین مذاکرات سه روز برای انتخاب واژگان زمان خواسته بودند تا با استفاده از تیم‌های کارشناسی فنی، حقوقی‌ و سیاسی واژگان خاص با بار معنایی مورد نظر حاصل شود ولی با رفتار غیرمنتظره آمریکایی‌ها این رویه به طور کلی تغییر کرد.

وی افزود: رفتار شگفت‌انگیز آمریکا در نشست وین ۴ نوعی تغییر راهبرد از سوی آنان در عرصه مذاکرات وین بود که این شگفت‌زدگی هم در نهایت باعث شد دستور کار اصلی یعنی به شکل متن در آوردن توافقات جامع عملی نشود. ضمن اینکه راهبرد تغییر رفتار موجود در سیاست خارجی آمریکا، حرکت رو به جلو و اعمال فشار بیشتر بر طرف مقابل است و آنها هم در وین همین رفتار را اجرایی کردند. تیم مذاکره کننده آمریکایی در نشست وین ۴ به دنبال امکان‌پذیر ساختن درخواست‌های بیشتر از ایران و تحمیل برخی موارد به آنان بود و این امر را دقیقاً محافل فکری مرتبط با سیاست خارجی آمریکا از قبل اعلام کرده بودند.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: آمریکایی‌ها در نشست وین۴ رفتار خاصی از خودشان بروز دادند و مادامی که اینگونه صحبت کنند و به سمت نگارش متن توافق جامع حرکت نکنند مذاکرات هسته‌ای نتیجه نخواهد داشت و اگر طرف ایرانی هم سعی کند که مطالبات طرف آمریکایی را بپذیرد و آنرا اجرایی کند این موضوع برای تیم مذاکره کننده ایرانی بسیار پرهزینه خواهد بود.

ساعد خاطرنشان کرد: نشست وین ۴ عملاً به هدف مورد نظر دست پیدا نکرد و فرقی نمی‌کند که آنرا با چه تعبیری بیان کنیم. البته تعابیر مختلفی از جمله شکست مذاکرات یا بی‌نتیجه بودن مذاکرات یا پیشرفت نامحسوس مذاکرات صورت می‌گیرد ولی مهم این است که هدف‌گذاری‌ای که برای این نشست صورت گرفته بود محقق نشد.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای با روال فعلی مبهم است و اگر تغییر رفتار شگفت‌انگیز آمریکایی‌ها با پاسخ مثبت طرف ایرانی مواجه می‌شد این امر را می‌توانستیم پیش‌فرض ارتباطات کلان ایران و آمریکا در آینده سیاسی دو کشور به حساب بیاوریم.

وی خاطرنشان کرد: شکست مذاکرات وین ۴ و همچنین عدم وجود نشست پایانی ظریف و اشتون که معمولاً به عنوان جمع‌بندی از نشست‌ها برگزار می‌شد همگی به دلیل رفتار شگفت‌انگیز منتسب به آمریکایی‌ها در نشست وین‌ ۴ بود و این احتمال هم وجود دارد که مذاکرات بعدی هم روندی دشوار داشته باشد.

ساعد در ادامه این مصاحبه افزود: دشواری به مراتب بالایی در نشست آینده مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۵+۱ خواهیم داشت و اگر طرفین تصور می‌‌کردند که می توانند با حرکات تدریجی و گام به گام مباحث را حل و فصل نمایند و آرام آرام توافق جامع را محقق کنند اشتباه کرده‌اند چون با توجه به مولفه‌‌ای به نام شگفت‌زدگی موجود در سیاست خارجی آمریکایی باید تصور حل و فصل موضوع هسته‌ای را کنار بگذاریم چون امکان دارد که هر لحظه فضای مذاکرات به طور کلی هم بریزد.

این استاد دانشگاه در با بیان اینکه آن چیزی که آینده مذاکرات را مبهم می‌کند تغییر رفتار در خط مشی آمریکایی‌هاست گفت: یکی از مؤلفه‌های شگفت‌زدگی ناشی از رفتار آمریکایی‌ها، ورود تیم مذاکره‌کننده این کشور به مباحث غیرهسته‌ای و موشک‌های بالستیک و همین‌طور مباحث حساس‌تر مانند کیفیت غنی‌سازی است که مطالبات آنهاست؛ ولی ما هم مطالباتی مانند لغو کامل تحریم‌های یک جانبه آمریکا و همین‌طور تحریم‌های شورای امنیت را داشتیم که ایالات متحده آنرا اجرایی نمی‌کند.

این کارشناس حقوق بین‌الملل در ادامه خاطرنشان کرد: آمریکایی‌ها در عمل نشان داده‌اند که مطالبات خاصی دارند و تعدیلی هم در مطالباتشان انجام نخواهند داد ضمن اینکه ما هم مطالباتی داریم که رعایت خطوط قرمزی که مقام معظم رهبری خصوصا در سخنرانی‌شان در ۲۰ فروردین ۹۳ تعیین کردند بخشی از این مطالبات است. رهبری گران‌قدر انقلاب صریحا فرمودند که مذاکرات فقط باید در زمینه هسته‌ای و مباحث مربوط به متعارف بودن نظام راستی آزمایی برنامه هسته‌ای ایران یا رابطه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.

وی افزود: متأسفانه نشانه‌ای از تعدیل در رفتار آمریکا مشاهده نمی‌شود و از مجموع تقابل دو نگاه تهران و نیویورک می‌توان فهمید که مذاکرات آتی بسیار سخت و دشوار خواهد بود و اگر روال نشست وین ۴ در اجلاس بعدی هم وجود داشته باشد و تعدیلی در رفتار آمریکا صورت نگیرد احتمال اینکه نشست بعدی هم به شکست منجر شود بسیار زیاد است اما موضوعی که باید در رسانه‌ها برجسته شود تأکید ایران بر حقوق هسته‌ای به عنوان یک مؤلفه مهم در امر توافق‌پذیر بودن نشست‌ها و گفتگو‌هاست یعنی اینکه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ما نباید به هر قیمتی با طرف غربی توافق کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: تیم مذاکره‌کننده ما نباید احساس کنند که با شعار حفظ حقوق هسته‌ای می‌تواند کارهای دیگری را در ذیل توافقات هسته‌ای انجام دهند و باید این را به عنوان یک مطالبه ملی در رسانه‌ها و در تحلیل‌ها بیان کنیم که حفظ خط قرمز در مذاکرات هسته‌ای در راهبرد نظام بر هر چیزی اولویت دارد و الزامی است.

ساعد افزود: تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران نباید فکر کند که با بیان رعایت خط قرمز در رسانه ها همه چیز تمام شده و دیگر هیچ باری روی دوشش نیست بلکه در نشست‌های آتی باید مهم‌ترین معیار قابل پذیرش بودن مذاکرات را حفظ حقوق ایرانیان بداند که این حق طبق سند نوامبر ۲۰۱۳ وجود دارد که ایران هم تکالیف و حقوق خود را بر اساس NPT انجام داده و اجرا و پیگیری آنرا مشروع می‌داند.

وی گفت: از جمله خطوط قرمزی که در مذاکرات هسته‌ای با گروه ۵+۱ داریم ایستادگی بر اصل موضوع مذاکرات هسته ای و مذاکره درباره مسائل برنامه هسته ای ایران است یعنی اینکه وارد مباحث غیر هسته ای و تسلیحاتی با گروه۵+۱ نباید شویم ضمن اینکه صیانت از حقوق هسته‌ای هم خط قرمز دیگر ماست و تیم دیپلماسی ما باید روی این موارد تاکید کند.

ساعد با بیان اینکه ما نباید در نشست‌های آینده مذاکرات هسته‌ای به این دلیل که باید خروجی در مذاکرات وجود داشته باشد از مواضع خودمان کوتاه بیاییم گفت: مواضع جمهوری اسلامی ایرانی کاملا متعارف و دارای معیار بین‌المللی است در حالی که مواضع آمریکا شخصی است و اگر می‌خواهیم که مذاکرات هسته‌ای از ابهام و تردید فعلی خارج شود باید تغییر رفتار را در رفتار آمریکایی‌ها صریحاً مشاهده کنیم.

این کارشناس مسائل بین‌المللی در خصوص چشم‌انداز آتی مذاکرات هسته‌ای افزود: با این روندی که آمریکایی‌ها در تغییر رفتار فوری خود در نشست وین ۴ نشان داده‌اند و سعی کردند که بازی را به هم بزنند نباید انتظار داشت که مذاکرات آتی با گروه۵+۱ چشم‌انداز و افق روشنی داشته باشد مگر اینکه آمریکایی‌ها از رفتار فعلی خود دست بردارد.

وی در پایان گفت: ما باید فشار رسانه‌ای و سیاسی را به سمت تیم مذاکره‌کننده آمریکایی ببریم چون آنها در وین ۴ ضعف خودشان را نشان دادند پس باید سعی کنیم که ضعف آمریکایی‌ها را در افکار عمومی عامل بر هم زدن مذاکرات معرفی نماییم ضمن اینکه خیلی هم نباید روی عیب‌یابی تیم هسته‌ای خودمان زوم کنیم چون ایرانیان در حال حاضر یک تیم در برابر آمریکایی‌ها محسوب می‌شوند.