به گزارش شبکه خبری هزاره سوم به نقل از میدان 72؛ وزیر ارتباطات که به گیلانغرب سفر کرده است، امروز از آغاز به کار مرحله اول فیلترینگ هوشمند خبر داد. روز گذشته نیز خبرهای متعددی توسط رسانه‌های دولتی مخابره شد، مبنی بر این که فیلترینگ هوشمند در ابتدا روی سایت شبکه اجتماعی اینستاگرام راه‌اندازی شده است و از این پس نیازی به فیلتر کردن سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیست و نرم‌افزاری که خوب و بد را تشخیص می‌دهد، صفحات بد را جدا و حذف می‌کند و بقیه صفحات خوب در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

آقای واعظی امروز باز هم این ادعا را تکرار کرده و گفته است: «در طرح فیلترینگ هوشمند ۹۰درصد محتوای موجود برای مردم قابل استفاده است و ۱۰درصد محتوای مجرمانه حذف می‌شود».

اما آیا واقعیت چنین ادعائی را تأیید می‌کند؟ تا پیش از این، بارها وزیر ارتباطات، وزیر فرهنگ و ارشاد، وزیر دادگستری و حتی خود رئیس جمهور آقای حسن روحانی بارها درباره مزایای فیلترینگ هوشمند و جدا کردن محتوای خوب از بد توسط نرم‌افزار رایانه‌ای سخن‌ها گفته بودند، اما با وجود تذکر کارشناسان رایانه به ناممکن بودن ایجاد چنین سامانه‌ای، باز هم ادعاها از سوی مسئولین تکرار می‌شد، و البته این تنها راه دور زدن حکم قوه قضائیه برای مسدود کردن شبکه‌های اجتماعی حاوی محتوای مجرمانه بود.

حال که به ادعای مسئولین، فیلترینگ هوشمند کار خود را آغاز کرده است، می‌توان ادعای آن‌ها را محک زد. ادعای فیلترینگ هوشمند در سه عرصه مهم باید توانا باشد، اما آیا چنین است؟ مرور می‌کنیم:

۱. یافتن هوشمند محتوای بد: قرار بود محتوای خوب از بد در شبکه‌های اجتماعی جدا شود. اتفاقی که اکنون افتاده است، فیلتر شدن برخی صفحات پربیننده غیراخلاقی در این شبکه اجتماعی است. کاری که فیلترینگ موجود نیز توانائی آن را داراست و جالب است که قبل از این نیز برخی صفحات پربیننده غیراخلاقی فیلتر شده بود. بنابراین ادعای دولتی‌ها با آن‌چه رخ داده است تطابقی ندارد.

۲. مسدود کردن محتوای بد: قرار بود از محتوای نامناسب و غیراخلاقی جلوگیری شود، اما اکنون تنها برخی صفحات پربیننده خاص مسدود شده است و حجم وسیعی از محتوای غیراخلاقی و محتوائی که بر طبق قوانین کشورمان مجرمانه محسوب می‌شود، روی این سایت در دسترس کاربران ایرانی قرار دارد. بنابراین در این زمینه نیز «فیلترینگ ادعائی هوشمند» ناموفق عمل کرده است و چیزی فراتر از توانائی‌های فیلترینگ فعلی رخ نداده است.

۳. نظارت بر محتوای رمز شده: آخرین ادعا که بارها از سوی کارشناسان رد شده بود، ادعای نظارت بر محتوای رمز شده شبکه‌های اجتماعی بود که به خصوص درباره وایبر، واتساپ و فیس‌بوک بسیار مهم است و درباره اینستاگرام هم مصداق دارد. کارشناسان به صراحت گفته‌اند که نظارت بر محتوای رمز شده با ساختارهای فعلی که از خارج از کشور مدیریت می‌شود، ناممکن است. این بار نیز چنین واقعیتی رخ نموده و اکنون با وجود ادعای فیلترینگ هوشمند، تمام محتوای اینستاگرام با پروتکل‌های رمز شده در دسترس است. وقتی کاربران با تعویض ابتدای آدرس یک عکس از http به https می‌توانند به محتوا دست یابند، این در عمل نشان از غیرواقعی بودن ادعاهای متولیان دولتی «فیلترینگ هوشمند» دارد.

به طور مثال، یک صفحه اینستاگرام را در نظر می‌گیریم: صفحه جناب آقای حسن روحانی در اینستاگرام.

http://instagram.com/hrouhani

این صفحه حاوی تصاویری است که در حالت پیش‌گزیده با پروتکل http (رمز نشده) به کاربران عرضه می‌گردند. (روی آدرس کلیک کنید)

http://photos-h.ak.instagram.com/hphotos-ak-xaf1/t51.2885-15/10838482_1526071397648151_159462118_n.jpg

اما این محتوا همچنین بر روی پروتکل رمز شده HTTPS (یا همان HTTP مبتنی بر SSL) عرضه می‌گردد. (روی آدرس کلیک کنید)

https://igcdn-photos-e-a.akamaihd.net/hphotos-ak-xaf1/t51.2885-15/10838482_1526071397648151_159462118_n.jpg

عبارت https در ابتدای آدرس یاد شده، پروتکل ارتباطی را مشخص می‌کند. محتوای انتقال یافته با پروتکل https، رمز شده است و قابلیت نظارت بر آن، جز مسدودسازی کل سایت وجود ندارد. واقعیتی که مسئولین نمی‌خواهند آن را بپذیرند.

با جمع‌بندی این موارد، می‌توان به وضوح دید که ادعای فیلترینگ هوشمند که از آغاز هدف‌گذاری سیاسی و غیرتخصی داشته است، در عمل نیز به اهداف ادعائی دست نیافته است و تنها با تبلیغات گسترده و عوامانه است که ممکن است پس از این هم در وزارت ارتباطات جائی داشته باشد.

ادعای حداقلی وزارت ارتباطات در راه‌اندازی فیلترینگ هوشمند در رابطه با اینستاگرام انجام گرفته که بخشی از محتوای آن در قالب پروتکل رمزنشده http تبادل می‌شود. اما این ادعاها در رابطه با وایبر و واتساپ که کل ارتباطات آن‌ها به صورت رمز شده انجام می‌گیرد، حتی کاربرد نمایشی هم نخواهد داشت.