البته پیشینه این نوع آگهی‌ها، به تبلیغات خیابانی دانشجویانی بازمی‌گردد که برای ادامه تحصیل از شهرهای خود به شهرهای دور و نزدیک می‌رفتند و اطلاعیه‌هایی برای یافتن همخانه بر روی در و دیوارهای دانشگاه‌ها یا خیابا‌ن‌های نزدیک به آن نصب می‌کردند. هر چند این روزها تعریف جدیدی از موضوع همخانه شدن ارائه می‌شود اما این مسئله همچنان در آگهی‌های اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چه بسا در خیابان‌های نزدیک به دانشگاه‌های بزرگ پایتخت یا حتی نیازمندی‌های برخی روزنامه‌های پرتیراژ کشور، همچنان درخواست‌هایی برای یافتن همخانه‌های دانشجو به چشم بخورد.

حالا یکی از سایت‌های اینترنتی که در زمینه فروش و تبلیغات فعالیت می‌کند، بخشی تحت‌عنوان «آگهی‌های اجتماعی» راه‌اندازی کرده است که در آن نیازهایی همچون «همسفری»، «همخانگی»، «یارگیری‌های ورزشی»، «فعالیت‌های داوطلبانه» و... مطرح می‌شود.

همراه شو عزیز...

«همسفری» یکی از مهم‌ترین بخش‌های این آگهی‌های اجتماعی است که حجم آگهی‌های مربوط به آن، در مقاطع زمانی خاصی همچون عید نوروز، تابستان و تعطیلات مذهبی یا ملی به‌طور قابل‌توجهی رو به فزونی می‌گذارد.

اگر به آگهی‌های منتشر شده در این سایت نگاهی بیندازید، می‌بینید که طیف‌های مختلف اجتماعی و در رده‌های سنی متفاوت، آگهی‌هایی را در بخش همسفری در این سایت تبلیغاتی منتشر کرده‌اند و در پی فردی هستند که خلأ تنهایی‌شان را پر کند؛ از پیرمردی ۶۰ و اندی ساله که برای یافتن همسفر برای عزیمت به تبریز آگهی منتشر کرده تا جوانی ۲۰ و چند ساله که می‌خواهد صبح‌ها هنگام طی مسیر از خانه تا دانشگاه، یک همسفر مترویی داشته باشد.

گاهی حتی مسئله از اینجا هم فراتر می‌رود. برخی افراد با درج آگهی‌های همسفری در این سایت، اعلام می‌کنند که حاضرند تمام هزینه‌های همسفر خود به یک کشور خارجی مانند ترکیه یا امارات را تقبل کنند؛ به شرطی که همسفرشان، ویژگی‌های مورد نظر آن‌ها را دارا باشد. جالب اینجاست که در متن آگهی، سخنی از این ویژگی‌ها به میان نیامده و حتی فرد متقاضی اعلام کرده است که این ویژگی‌ها را از طریق تماس در شبکه‌های اجتماعی اعلام خواهد کرد و هر گونه تماس تلفنی را «مزاحمت» قلمداد خواهد کرد.

ماجرا اما به اینجا هم ختم نمی‌شود؛ چرا که برخی افراد با مراجعه به این سایت، خود را به‌ عنوان یک «همسفر» و به مثابه یک کالا، عرضه می‌کنند و می‌گویند که مهیای همراهی با کسانی هستند که قصد سفر دارند. آن‌ها برخی توانایی‌های خود همچون تسلط به یک زبان خارجی یا آشنایی با بازارها و مناطق توریستی کشورهای خارجی را برجسته می‌کنند تا دیگران را نسبت به پذیرش درخواستشان ترغیب کنند.

برای مثال، افراد بسیاری در این سایت از تسلط خود به زبان‌های خاص همچون چینی، ترکی استانبولی، روسی، ژاپنی و مالایی خبر می‌دهند، برخی دیگر بر آشنایی با نقاط توریستی هندوستان، کشورهای آمریکای لاتین و برخی کشورهای اروپایی یا شرق آسیا تاکید می‌کنند و عده‌ای نیز اعلام می‌کنند که بازارهای چین، ترکیه، امارات و ارمنستان را به‌خوبی می‌شناسند و حاضرند مسافران این کشورها را همراهی کنند.

همخانگی موضوع دیگری است که در این سایت مطرح می‌شود. افرادی که به دنبال همخانه می‌گردند، آگهی خود مبنی بر نیاز خود به همخانه را در این سایت منتشر می‌کنند تا دیگران را در جریان نیاز خود قرار دهند. یکی از نکات قابل‌توجه در خصوص آگهی‌های همخانگی این است که درج‌کنندگان آگهی‌های مربوط به این موضوع، مشخصات فرد مورد نظر خود را به طور مشخص اعلام نمی‌کنند و این شبهه پیش می‌آید که مبادا پای سوءاستفاده و امیال نفسانی در میان باشد.

مسئله دیگر، اعلام آمادگی برخی افراد برای همخانه شدن است. آن‌ها با انتشار یک آگهی ساده در این سایت، تنها مشخصات تماس خود را اعلام می‌کنند تا دیگران با آن‌ها تماس بگیرند و از ارائه مشخصات دیگر خودداری می‌ورزند. این افراد، معمولاً خود را دانشجو یا کارمند شرکت‌های خصوصی معرفی می‌کنند و شرایط ویژه‌ای همچون نداشتن منزل مسکونی و نیاز به داشتن محلی برای استراحت، تنها بودن پس از پایان ساعت کار یا تحصیل و موضوعات مشابه دیگر را توجیهی برای اعلام نیاز خود قرار می‌دهند.

از یارگیری ورزشی و هم‌آواز شدن تا آگهی‌های خیریه

همسفری و همخانگی البته تنها آگهی‌های تبلیغاتی درج‌ شده در این سایت نیست. وقتی به بخش‌های دیگر این سایت تبلیغات اینترنتی سر بزنید، با طیف وسیعی از آگهی‌ها مواجه می‌شوید که نمونه آن‌ها در کم‌تر جایی پیدا می‌شود.

یارگیری ورزشی یکی از این نمونه‌هاست. افراد بسیاری در طی یک هفته اعلام می‌کنند که برای تکمیل تیم فوتسال خود نیاز به یک هم‌تیمی دارند و حتی برخی از «بدون هزینه» بودن این هم‌تیمی شدن سخن می‌گویند. برخی دیگر نیز به دنبال یک همبازی برای تنیس یا پینت‌بال یا در جست‌وجوی یک همراه برای حضور در باشگاه بدنسازی هستند. این نوع آگهی‌ها، سبب می‌شود که جامعه‌شناسان و روان‌شناسان اجتماعی در بررسی چرایی این نوع تغییر نگرش، جدی‌تر باشند.

نمونه دیگر، درخواست یا پیشنهاد تشکیل گروه‌های ۲ یا چند نفره درسی است. برخی از مخاطبان این سایت، با درج آگهی‌هایی به دنبال فردی هستند که در یادگیری و مطالعه یک زبان خارجی آن‌ها را همراهی کند. برخی نیز چنین هدفی را در مطالعه برای آمادگی در کنکور دانشگاه‌ها دنبال می‌کنند اما در عین حال مشخص نیست که این افراد از چه طریقی می‌خواهند نسبت به روحیات و شخصیت مخاطب خود آشنایی پیدا کرده یا به او اعتماد کنند.

علاوه بر این، سوالی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که آیا هدف از این یارگیری‌ها و همبازی‌ شدن‌های ورزشی یا همراهی در یادگیری و مطالعه، صرفاً همان است که در آگهی درج‌ شده عنوان می‌شود یا اتفاقات دیگری در پشت‌پرده در جریان است؟

هم‌آواز شدن یکی دیگر از آگهی‌هایی است که در این سایت تبلیغاتی منتشر می‌شود. افرادی که احساس خوش‌صدایی می‌کنند به دنبال فردی از جنس خودشان هستند تا با نفس خود، آن‌ها را همراهی کند. این آگهی‌ها اغلب حاوی درخواست برای تمرین آواز و خوانندگی است. برخی نیز در پی یافتن یک همراه برای عکاسی از طبیعت هستند و درخواست خود را در قالب یک آگهی در این سایت منتشر کرده‌اند.

در کنار این نوع آگهی‌ها، نوعی از آگهی نیز در این سایت منتشر می‌شود که در قالب اقدامات خیریه است. برای مثال، فردی که خواستار تهیه جهیزیه برای یک زوج جوان است، فرد دیگری که تلاش می‌کند هزینه ساخت یک حوزه علمیه را تأمین کند یا فردی که می‌خواهد بانی ساخت یک هیئت مذهبی باشد.

برخی از این آگهی‌ها نیز از جنس آگهی‌هایی است که در مناطق پرتردد شهر منتشر می‌شود. واضح‌ترین نمونه این آگهی‌ها، درخواست خرید کلیه یا دریافت خون است. افراد نسبتاً قابل‌توجهی برای تأمین این نیاز خود به این سایت مراجعه کرده و درخواست خود را در قالب یک آگهی تبلیغاتی منتشر کرده‌اند. البته مشخص نیست که آیا این افراد شخصاً نیازمند هستند و یا این‌که در پوشش یک نیازمند، اقدام به سوءاستفاده می‌کنند.

برخی آگهی‌ها نیز در قالب آگهی‌های خاص منتشر می‌شود که مطابق آنچه گذشتگان می‌گفتند، «در هیچ عطاری پیدا نمی‌شود»؛ نوشتن داستان زندگی شما در یک جلد یا فروش پیراهن یک بازیکن محبوب تیم ملی از این دست آگهی‌هاست.

چرا همسفر و همراه می‌خواهند؟

این سوال بسیار اساسی و مهم است که چرا برخی افراد به‌دنبال همسفر، همبازی ورزشی، هم‌آواز یا فردی هستند که به بهانه‌ای در کنارشان باشد. همه مردم در اطراف خود کسانی را دارند که روحیات‌شان تا حدود زیادی با آن‌ها همپوشانی داشته باشد و می‌توانند یکی از دوستان یا اقوام همسن و سال خود را برای همراهی در سفر، انتخاب کنند اما علت این‌که به دنبال فردی خارج از دایره چهره‌های شناخته‌ شده در زندگی معمول خود هستند، چیست؟

آیا می‌توان گفت که این گروه از مردم احساس تنهایی می‌کنند؟ آیا در پی آن هستند که حضور افراد جدیدی را در زندگی خود تجربه کنند؟ چه اتفاقی رخ داده است که برخی حاضرند برای یک فرد غریبه هزینه کنند تا در سفر به یک کشور بیگانه با آن‌ها همراه شود؟ آیا می‌توان با قطعیت از کم‌رنگ شدن صله‌رحم در میان گروهی از مردم سخن گفت؟

در عین حال، ابهاماتی نیز در رابطه با موضوع همسفری وجود دارد. فردی که اعلام می‌کند حاضر است تمام هزینه‌های همسفر خود به دوبی یا استانبول را تقبل کند، قرار است چه بهره‌ای از او ببرد که این‌گونه بی‌پروا هزینه می‌کند؟ عایدی همسفر برای هزینه‌ کننده چه خواهد بود که مسافر شرق آسیا یا کشورهای همسایه، داوطلبانه برای پرداخت هزینه‌های سفر یک فرد غریبه اعلام آمادگی می‌کند؟

علاوه بر این، موضوع دیگری که باید از سوی نهادهای نظارتی مورد توجه قرار گیرد این است که بر اساس چه توجیهی آگهی‌های همسفری و همخانگی در سایت‌های تبلیغات اینترنتی درج می‌شود و افراد به راحتی نیازهای خود را در این رابطه مطرح می‌کنند اما هیچ‌کس جلودار آن‌ها نیست؟ در حالی که همخانگی به‌عنوان یک معضل اجتماعی، مسئله‌ای غیرشرعی و موضوعی خارج از فرهنگ اسلامی ــ ایرانی مطرح است، چگونه سایتی که سرور آن در داخل کشور فعالیت می‌کند، به خود اجازه می‌دهد که آگهی‌هایی را با این موضوع منتشر کند و در دسترس عموم قرار دهد؟

پاسخ به سوالاتی از این دست می‌تواند تا حدود زیادی گره‌گشا باشد اما طبعا چنین موضوعی، نیازمند مطالعات جامعه‌شناختی و روان‌شناختی گسترده در میان طیف‌های مختلف جامعه است؛ چراکه جست‌وجویی گذرا در این آگهی‌ها نشان می‌دهد که طبقات گوناگون اجتماعی، با این معضلات درگیر بوده و به دنبال تغییر وضعیت فعلی اجتماعی و شخصی خود هستند.