نام "انجمن دفاع از آزادی مطبوعات" بعد از مدت‌ها بار دیگر با انتخاب رئیس جدید آن در رسانه ها مطرح شد. سخنگوی این انجمن در رابطه انتخاب رئیس جدید انجمن می‌گوید: "در نشست شورای این انجمن، فانزه هاشمی به‌عنوان رئیس، بدرالسادات مفیدی به‌عنوان نایب رئیس و عباس صفایی‌فر به‌عنوان دبیر و سخنگوی این انجمن انتخاب شدند."

یک ماه پیش از این نیز، اعضای انجمن دیداری با هاشمی رفسنجانی داشتند که به گفته صفایی‌فر، ایشان اعضای انجمن را به "به پرهیز از افراط و تفریط در رسانه‌ها و رعایت قانون و پایبندی به آرمان‌های انقلاب توصیه کردند."

دیدار اعضای انجمن با هاشمی رفسنجانی

انتخاب رئیس جدید انجمن و شروع مجدد فعالیت‌های این انجمن باعث شد به تاریخچه تشکیل و اقدامات این انجمن بپردازیم.

این انجمن در سال 1377 و هم زمان با اوج گیری فعالیت روزنامه های زنجیره‌ای دوران اصلاحات به ریاست محسن کدیور شروع به کار کرد. هر چند که بهانه اولیه تشکیل این انجمن، فعالیت صنفی و دفاع از آزادی مطبوعات و روزنامه نگاران اعلام شده بود اما در کنار انجمن صنفی خبرنگاران (به ریاست رجبعلی مزروعی) و انجمن روزنامه نگاران جوان (به ریاست فریبا داوودی مهاجر) به محفلی برای تجمع طیف خاصی از خبرنگاران و فعالین سیاسی مبدل گشته بود، محفلی که اعضای سابق آن سر از لندن، نیویورک، بی‌بی‌سی و صدای آمریکا در آوردند.

سحرخیز از محکومین فتنه 88 بعد از انتشار خبر تغییرات در انجمن، در مصاحبه با رسانه ضد انقلاب رادیو فردا درباره تغییر و تحولات و ریاست فائزه هاشمی بر آینده انجمن می‌گوید: گمان نمی‌کنم تغییر خاصی اتفاق بیفتد. چه آن زمان که آقایان گنجی، باقی و کدیور بودند، چنین مسئله‌ای بود و روند انجمن، یک روند رو به جلو بود و تصمیم‌گیری در انجمن جمعی است و طبیعتا ما شاهد دگرگونی چندانی نخواهیم بود، فقط مسئولیت‌ها مقداری عوض شده است، آن هم دلیلش این است که تعدادی از اعضای انجمن در زندان هستند و تعدادی مجبور به جلای وطن شدند، تعدادی احکامی را دارند که در واقع نمی‌توانند زیاد فعالیتی داشته باشند و این‌ها در واقع باعث شده که ما شاهد این تحول باشیم. هر چند که این عزیزان پیش از این در انجمن فعالیت‌های خودشان را می‌کردند و آن چه انجمن از قبل هم داشته حاصل کار آنها هم بوده است.

این انجمن در طول دوران فعالیت به اهرم فشاری تبدیل شده بود که در کنار انجمن صنفی خبرنگاران و انجمن روزنامه نگاران جوان، مانع از رسیدگی دستگاه قضایی به اتهامات روزنامه نگاران و خبرنگاران فعال در روزنامه های زنجیره‌ای شود.

در همین راستا اعضای انجمن بعد از هر برخورد دستگاه قضایی با روزنامه یا روزنامه نگاران متخلف در مصاحبه‌های متعدد با رسانه‌های هم صنف خود دستگاه‌های مسئول تحت فشار قرار داده و چندین بار اقدام به راه اندازی تجمعات اعتراض آمیز نسبت به برخورد دستگاه قضایی با روزنامه‌ها و خبرنگاران کردند.

این در حالی است که برخوردهای صورت گرفته عموماً به دلیل اقدامات خلاف قانون و شرع روزنامه‌های زنجیره‌ای در حمله به مبانی دینی و اقدامات ساختار شکنانه‌ خبرنگاران این رسانه‌ها بود.

فریبا داوودی‌مهاجر رئیس انجمن روزنامه‌نگاران جوان - رجبعلی مزروعی رئیس سابق انجمن صنفی خبرنگاران

اعضای تشکیل‌دهنده انجمن دفاع از آزادی مطبوعات

محسن کدیور از زمان تأسیس این انجمن در سال 1377 ریاست آن را بر عهده داشت. وی یکی از شاگردان نزدیک به آیت‌الله منتظری بود که مدرک دکترای خود را در سال 1378 در رشته فلسفه و حکمت اسلامی اخذ کرد. کدیور در فتنه 88، با اظهارات ساختارشکنانه، تحریف و توهین به سران و مسؤولان نظام، با خروج از ایران به تدریج جزو مخالفین نظام و به یکی از کارشناسان شبکه‌های فارسی زبان خارج از کشور مبدل گشت. وی بعد از انتخابات سال 88 نیز یکی از اعضای اصلی جنبش سبز در خارج از کشور و از اعضای اصلی گردانندگان سایت جرس بود.

محسن کدیور رئیس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات

اعضای دیگر انجمن دفاع از آزادی مطبوعات نیز - به جز تعداد اندکی- به صف مخالفین نظام پیوسته و از کشور خارج شدند و یا به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام راهی زندان شدند.

شورای مرکزی انجمن از هفت نفر عضو اصلی و پنج نفر عضو علی البدل تشکیل شده بود. اعضای اصلی به جز محسن کدیور شامل ماشاءالله شمس الواعظین به عنوان سخنگو، علی حکمت نائب رئیس، احمد زیدآبادی، عمادالدین باقی، عیسی سحرخیز و سید محمد سیف زاده بود.

عیسی سحرخیز، احمد زیدآبادی و سید محمد سیف‌زاده، هرسه متهم به فعالیت تبلیغی علیه نظام بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم بودند. 

اعضای علی‌البدل انجمن نیز شامل علیرضا علوی‌تبار، بدرالسادات مفیدی، عباس صفایی‌فر، رضا تهرانی و محمد جواد مظفر می‌شد که همگی از روزنامه نگاران فعال نزدیک به جریان اصلاح‌طلب بودند.

فریبا داوودی مهاجر و مرتضی کاظمیان نیز که به عنوان بازرسان انجمن فعالیت می‌کردند در حال حاضر از فعالین رسانه‌های ضد انقلاب در خارج از کشور و مشغول تبلیغ علیه نظام هستند. 

بیشتر فعالیت انجمن دفاع از آزادی مطبوعات به تهیه بیانیه‌، برگزاری جلسات و مصاحبه اعضای انجمن در اعتراض به برخورد با روزنامه نگاران متخلف معطوف شده بود که کمتر می توان اثری از فعالیت صنفی در آن مشاهده کرد.

خلاصه‌ای از سابقه شورای مرکزی سابق و فعلی انجمن:

محسن کدیور (فراری از کشور) رئیس سابق انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: در اسفند ماه 1377 در دادگاه ویژه روحانیت محکوم و روانه زندان شد.

*******

فائزه هاشمی (محکوم) رئیس جدید انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: از فعالان فتنه 88 که در اسفند 89 و در جریان اغتشاشات در خیابان ولی‌عصر بالاتر از تقاطع فاطمی بازداشت و مجدداً آزاد شد. وی  به جرم فعالیت تبلیغی علیه نظام به شش ماه حبس تعزیری و پنج سال محرومیت از فعالیت های سیاسی، فرهنگی و مطبوعاتی محکوم شد. 

*******

بدرالسادات مفیدی (محکوم) از اعضای شورای مرکزی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: از فعالین رسانه‌ای اصلاح طلب که در 7 دی ماه سال 88 دستگیر شد.

*******

عمادالدین باقی (محکوم) از اعضای شورای مرکزی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: در سال‌های 79 تا 81 در زندان به سر می‌برد و در سال 86 به سه سال زندان محکوم شد.

*******

عیسی سحرخیز (محکوم) از اعضای شورای مرکزی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: در سال 1382 محاکمه، و به یک سال محرومیت از اشتغال در مناصب دولتی محکوم شد. بعد از انتخابات سال 88 نیز دستگیر شد و به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام به پنج سال زندان محکوم شد که در نهایت در مهرماه 92 آزاد شد.

*******

سید محمد سیف‌زاده (محکوم) از اعضای شورای مرکزی انجمن دفاع از آادی مطبوعات: در تیرماه 1390 به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام به ۹ سال حبس و ۱۰ سال محرومیت از حرفه وکالت محکوم شد.

*******

احمد زیدآبادی (محکوم - زندانی) از اعضای شورای مرکزی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: در سال ۱۳۷۹ به جرم تبلیغ علیه نظام، تشویش اذهان عمومی و اقدام افسارگسیخته علیه نظام ۱۳ ماه در زندان به سر برد. بعد از انتخابات سال 88 نیز مجدد دستگیر و به شش سال زندان، پنج سال تبعید به گناباد و محرومیت مادام‌العمر از هر گونه فعالیت سیاسی محکوم شد.

*******

فریبا داوودی مهاجر (محکوم) از بازرسان انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: در فروردین  سال 86 به چهار سال زندان محکوم شد.

*******

مرتضی کاظمیان (فراری از کشور) از بازرسان انجمن دفاع از آزادی مطبوعات: از بازداشت شدگان عاشورای سال 88 که درنهایت از طریق خاک عراق و به صورت قاچاق از کشور خارج شد.

*******

جایزه قلم طلایی

یکی از اقدامات هر ساله انجمن اعطای جایزه قلم طلایی به فعالین رسانه‌ای و سیاسی بود که به ادعای این انجمن در جهت آزادی مطبوعات گام برداشته‌اند. انجمن، اولین جایزه را به حجت الاسلام حسین انصاری‌راد رئیس کمیسیون اصل نود مجلس ششم اعطا کرد. شمس الواعظین در توجیه چرایی اعطای این جایزه به انصاری راد به سوابق درخشان او در دفاع از آزادی بیان، گردش آزاد اطلاعات و آزادی اندیشه از موضعش به عنوان رئیس کمیسیون اصل نود در مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و گفت: "ایشان امکان طرح و بررسی مشکلات و مسائل روزنامه‌نگاران، تهیه گزارش از وضعیت و محدودییت‌های روزنامه‌نگاران که از سوی دستگاه قضایی اعمال می‌شود را در کمیسیون اصل نود مجلس فراهم کرد و حتی به قرائت این گزارشها درصحن علنی مجلس پرداخت. علاوه بر این انصاری راد سابقه درخشانی در مجلس پنجم و گذشته‌های دورتر از آن نیز دارد."

برنده بعدی جایزه قلم طلایی اکبر گنجی بود. شمس الواعظین سخنگوی انجمن در این رابطه به خبرنگاران گفته بود: "شورای مرکزی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات در جلسه اخیر خود تصمیم گرفته است با توجه به خدمات ارزنده آقای اکبر گنجی به آزادی بیان و روند آن در ایران ، همچنین مقاومت و پایداری اش در این زمینه و تحمل سال ها زندان و فشار و محرومیت از کار مطبوعاتی ، جایزه قلم طلایی سال 1384 را به ایشان اختصاص دهند." 

اعطای جایزه قلم طلایی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات به اﺣﻤﺪﺻﺪرﺣﺎج ﺳﻴﺪﺟﻮادی

سال‌های بعد نیز افرادی مانند آیت الله منتظری، عزت‌الله سحابی و اﺣﻤﺪﺻﺪرﺣﺎج ﺳﻴﺪﺟﻮادی (از اعضای نهضت آزادی) و "اﺣﻤﺪ ﺑﻮرﻗﺎﻧﻲ" از انجمن دفاع از آزادی مطبوعات این جایزه را دریافت کردند.

آینده فعالیت‌های انجمن

با روی کار آمدن دولت یازدهم زمزمه‌‌های فعال شدن مجدد برخی از انجمن‌ها و تشکل‌هایی که قبل از این به محلی برای فعالیت علیه نظام تبدیل شده بودند شنیده می‌شد. انجمن دفاع از آزادی مطبوعات نیز یکی از این تشکل‌هاست که اکنون با انتخاب فائزه هاشمی به عنوان رئیس جدید آن، دور جدیدی از فعالیت را شروع کرده است. 

سحرخیز عضو شورای مرکزی انجمن درباه انتظارات از روحانی به رادیو فردا می‌گوید: "انتظار انجمن از آقای روحانی این است که به وعده‌هایی که در مورد نهادهای مدنی و انجمن‌های صنفی داده‌اند، چه بازسازی و چه تاسیس نهادهای جدید و وعده‌هایی که در مورد حقوق شهروندی داده‌ است عمل بکنند.

ما فکر می‌کنیم که آقای روحانی اگر بتواند همین طور که در روز ۲۲ بهمن، در سخنرانی میدان آزادی مطرح کردند مبنای کار را بر اجرای کامل فصل سوم قانون اساسی بگذارند و یک نیم‌نگاهی هم به اعلامیه جهانی حقوق بشر داشته باشند و به اجرایی شدن آن در داخل کشورکمک کنند. زمینه و بستر لازم فراهم می‌شود که نهادهای مدنی، صنفی و حقوق بشری ما و فعالان این حوزه‌ها و کنشگران اجتماعی ما بتوانند با فراغ بال بیشتری به فعالیت خود ادامه دهند."

اکنون با توجه به تجربه گذشته و مشاهده سرگذشت اعضا و رؤسای قبلی این انجمن باید دید که اعضا و رئیس جدید این انجمن روش گذشتگان را ادامه خواهند داد یا به توصیه بزرگان و مسؤولین خود مبنی بر "پرهیز از افراط و تفریط در رسانه‌ها و رعایت قانون و پایبندی به آرمان‌های انقلاب" عمل خواهند کرد و "انجمن دفاع از آزادی مطبوعات" را به دور از سیاسی کاری و اقدامات خلاف قانون اداره خواهند کرد؟