به گزارش شبکه خبری هزاره سوم مساله اندازه و میزان گستردگی غنی‌سازی در ایران و همچنین شکل تولید سوخت هسته‌ای از مسائلی است که قرار است در این جلسه مورد بحث قرار گیرد. این موضوع از همان ابتدا به نوعی مورد توافق طرفین قرار گرفته بود اما هر کدام سعی دارند منافع خود را در این دوره از مذاکرات در نظر گرفته و تغییراتی در توافق نهایی به وجود بیاورند.

رسانه‌های غربی در این باره به موارد و جزئیات بیشتری اشاره کرده و مدعی شده‌اند که آمریکا و متحدانش در گروه ۱+۵ شروطی برای ایران در نظر گرفته‌اند که بدون پذیرفته شدن آنها هیچ توافقی را قبول نمی‌کنند. به گزارش «وطن امروز»، دیوید سنگر (خبرنگار ویژه نیویورک‌تایمز در کاخ سفید) و استیون ارلنگر، تحلیلگران روزنامه نیویورک تایمز در واشنگتن و وین به جزئیات این توافق پرداخته و بیان کرده‌اند: «دولت اوباما در فاز جدید مذاکرات محتاطانه‌تر از قبل عمل می‌کند چرا که می‌داند اسرائیل و اعضای کنگره که بشدت به مذاکرات با ایران بدبین و مشکوک هستند، معتقدند باید فاصله ایران تا ساخت بمب هسته‌ای به چندین سال برسد و از این توافق باید این نتیجه بیرون بیاید که ایران «قادر» به تولید و ساخت و نگهداری سلاح هسته‌ای نباشد».

در ادامه این گزارش آمده است:« هم ایران و هم قدرت‌های غربی اخیرا بارها اعلام کرده‌اند گفت‌وگوهایشان سازنده بوده است و با حرکات نمایشی و اولتیماتوم دادن‌ها یا قدرتنمایی‌هایی که تا پیش از این وجود داشته، همراه نبوده اما تاکنون هیچ بحث رسمی با ایران درباره اینکه این کشور چقدر از زیرساخت‌های هسته‌ای‌اش را باید در قبال کاهش تدریجی تحریم‌ها از بین ببرد، صحبتی به میان نیامده است».

یکی از مقام‌های رسمی دولت اوباما در این باره می‌گوید: «گفت‌وگو بر سر این مباحث ممکن است با نتایج و عواقب غیر‌قابل پیش‌بینی و هزینه‌های بالایی روبه‌رو باشد و به همین دلیل تاکنون درباره این موضوع بحث نشده است». اینطور به نظر می‌آید که بحث امروز میان کشورها در وین به میزان غنی‌سازی در ایران و همچنین تعداد سانتریفیوژها ارتباط داشته باشد. نیویورک تایمز در این باره گفته است: «سوزان رایس و وندی شرمن مشاور امنیت ملی اوباما و مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی در هفته گذشته در سفر خود به اسرائیل با قاطعیت بیان کرده‌اند که ایران تقریبا برخی از قابلیت‌های هسته‌ای خود را حفظ خواهد کرد. این مساله در حالی است که مقام‌های دولت اوباما گفته‌اند که بر سر اعداد و ارقام در این زمینه هنوز بحث‌ها ادامه دارد. مقامات اسرائیلی بیان کرده‌اند که انتظار دارند این رقم به تعداد ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سانتریفیوژ برسد. مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که قصد دارند در وهله اول فاصله ایران تا ساخت سوخت هسته‌ای برای استفاده در اولین بمب هسته‌ای را به بیشتر از یک‌سال برسانند اما هنوز اعلام نکرده‌اند که منظورشان از بیشتر از یک سال دقیقا چند سال است».

بر این اساس «ایرانیان پیش‌تر اعلام کرده‌اند که قصد دارند بیشتر از ۵ هزار تعداد سانتریفیوژ تولید کنند. ایران هم‌اکنون ۱۹ هزار سانتریفیوژ دارد که حدود ۸ هزار تعداد از آنها کار گذاشته شده اما فعال نیستند. اگر ایران به این هدف خود دست یابد که البته با وجود نسل جدید سانتریفیوژ‌ها، ممکن هم هست، کار غنی‌سازی با سرعت بیشتری انجام می‌شود».

ایران پیش از این نیز بارها اعلام کرده است از حق غنی‌سازی خود نمی‌گذرد و کم شدن میزان سانتریفیوژها یا میزان غنی‌سازی با نام استفاده از غنی‌سازی برای «نیازهای عملی» جزو خطوط قرمز ایران است و پذیرفته نخواهد شد. با این حال مذاکرات در حال حاضر روی تعداد سانتریفیوژها است و باید دید آیا دولت با کاهش میزان سانتریفیوژها یا ممنوع کردن فعالیت سانتریفیوژهای نسل جدید در دوره بلندمدت توافق هسته‌ای موافقت می‌کند؟

غنی‌سازی در حد حفظ چهره یا غنی‌سازی ویترینی؟

دیوید سنگر در گزارش خود در نیویورک تایمز با این حال بیان کرده است: «همانطور که وندی شرمن و رایس به قانونگذاران آمریکایی و همچنین کارشناسان خارجی گفته‌اند، بعد از این گفت‌وگوها به ایران اجازه داده می‌شود برای «حفظ چهره» هم که شده تا حدودی به غنی‌سازی خود ادامه دهد تا بدین وسیله بتواند اعلام کند از حق غنی‌سازی اورانیوم دست برنداشته اما این قابلیت به اندازه‌ای کم خواهد بود که کنگره نمی‌تواند نسبت به کاخ سفید اعتراضی در این زمینه داشته باشد».

نیویورک‌تایمز در ادامه نوشته است: «با این حال هنوز هم اسرائیل و همچنین متحدان بنیامین نتانیاهو اعتراضاتی در این زمینه به آمریکا دارند و اعلام کرده‌اند دولت اوباما به‌خوبی آنها را درباره جزئیات توافقات مطلع نکرده است. یووال استینز، وزیر اطلاعات اسرائیل در مصاحبه‌ای در روز دوشنبه بیان کرد که تنها دو مدل برای مذاکرات هسته‌ای وجود دارد؛ یا مدل لیبی یا مدل کره شمالی. در کره‌شمالی هم تجهیزات هسته‌ای از بین رفت ولی دوباره ساخته شد و بعد از آن بود که تست‌های موشکی و هسته‌ای کره‌شمالی آغاز شد. با این حال استینز اذعان کرده است در هر صورت درباره مساله رآکتور اراک که می‌توانست پلوتونیوم را در درجه نظامی و تسلیحاتی آن تولید کند، «پیشرفت معقولی» صورت گرفته است. البته هنوز روی میزان برد موشک‌های بالستیک ایران نیز توافقی صورت نگرفته و آیت‌الله خامنه‌ای رهبر عالی ایران درخواست‌های غربی‌ها برای محدود کردن موشک‌ها را «احمقانه و ساده‌لوحانه» خواند».

ادامه مذاکرات تا بعد از ماه جولای

بی‌بی‌سی نیز به نقل از منابع آگاه در میان دیپلمات‌های مستقر در وین بیان کرد که رسیدن به توافق نهایی به احتمال زیاد امکانپذیر است و تاکنون ایران و قدرت‌های جهانی در ۹۵ درصد موارد با یکدیگر توافق داشته‌اند اما اگر همان ۵ درصد نیز محقق نشود، مطمئنا توافقی در کار نخواهد بود. از سوی دیگر این رسانه انگلیسی به نقل از مارک فیتزپاتریک، کارشناس موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک بیان کرده است که به دلیل پیچیدگی موضوع، به احتمال زیاد مذاکرات، بعد از ماه جولای یعنی بعد از پایان یافتن مهلت ۶ ماهه دوطرف برای رسیدن به توافق دائمی پایان خواهد یافت.

وی بیان کرد: درباره اندازه غنی‌سازی اختلاف بسیار کمی وجود دارد اما موضوع اصلی برای جایگزینی سانتریفیوژهای نسل جدید و طول مدت دوران محدودیت غنی‌سازی برای ایران است که بحث‌ها را مشکل‌تر می‌کند. فیتزپاتریک معتقد است در این دوره از گفت‌وگوها باید زمانی جدید برای دوره بعدی گفت‌وگو‌ها بعد از ماه جولای نیز در نظر گرفته شود تا اگر شکستی در این دوره از مذاکرات اتفاق افتاد، بتوان به مراحل بعدی فکر کرد.

زمان به نفع ایران است

وال‌استریت ژورنال نیز با اشاره به ناکامی‌های جان کری در مذاکرات سازش و همچنین ناکامی اوباما در از بین بردن نظام سوریه و همچنین مشکلاتی که در وهله کنونی با روسیه دارد، نوشته است: فعلا زمان به نفع ایران است. اگر ایرانیان عاقل باشند، هر چه می‌خواهند از روی میز مذاکرات برمی‌دارند و به جان کری هم پیروزی دیپلماتیکی را هدیه می‌دهند که مدت‌هاست در انتظارش است. از نظر این روزنامه، ایران می‌تواند در وهله فعلی با اشاره به ناکامی‌های اوباما در تمام سیاست‌های خارجی‌اش خواسته‌های خود را با قاطعیت بیشتری دنبال کند اما باید دید آیا مذاکره‌کنندگان از این فرصت به بهترین نحو استفاده می‌کنند؟